دکتر ابراهیم یزدی را انقلابیون ایران خوب به خاطر دارند او از نزدیکترین مشاوران امام خمینی (ره) در نوفل شاتو فرانسه بود و در جریان انقلاب نیز از جانب رهبر فقید انقلاب به عضویت شورای انقلاب منصوب شد،وی بعد از تشکیل دولت موقت در 15 بهمن 1357 معاون نخست وزیر در امور انقلاب و سپس وزیر امور خارجه گردید.

ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪﻱ ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﻳﺰﺩﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﻪ ﺁﻥﻫﺎ ﺟﺎﻣﻪﻱ ﻋﻤﻞ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻓﻬﺮﺳﺖﻭﺍﺭ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮ ﺍﺷﺎﺭﻩ کرد:

ـ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﻭ ﺭﻭﺷﻦ ﻭ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏـ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻃﺮﺡ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺟﻬﺎﺩ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﻲ. ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻃﺮﺡ ﺭﻭﺯ ﻗﺪﺱ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺟﻤﻌﻪﻱ ﻣﺎﻩ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﻓﻘﻴﺪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﺁﻥـ ﻟﻐﻮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﻣﺴﺘﺸﺎﺭﺍﻥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪﻱ ﺳﺮﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﺁﻥـ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﺟﺪﻱ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺗﻨﺨﻮﺍﻩﮔﺮﺩﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﻓﺎﻉ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺣﺪﻭﺩ ٢٣ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻـ ﺍﻋﻼﻡ ﺑﻼﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺻﻮﻝ ۵ ﻭ ۶ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ١٩٢١ ﺑﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺷﻮﺭﻭﻱـ ﻗﻄﻊ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﻱ ﺟﻨﻮﺑﻲ، ﺍﺳﺮﺍﻳﻴﻞ، ﻣﺼﺮ ﻭ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭی ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑﺎ ﻭﻳﺘﻨﺎﻡ، ﻟﻴﺒﻲ، ﻳﻤﻦ ﺟﻨﻮﺑﻲ، ﻛﻮﺑﺎ ﻭ ﻧﻴﻜﺎﺭﺍﮔﻮﻫﻪـ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺳﺎﻑ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩی ﻣﺮﺩﻡ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﺩﻭﻟﺖـ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻭ ﺣﻀﻮﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺩﺭ ﺟﻨﺒﺶ ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﻬﺪﻫﺎـ ﺣﻀﻮﺭ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻭ ﻓﻌﺎﻝ ﺩﺭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺍﺳﻼمیـ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯﺁﺭﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻣﻠﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ.

ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ، ﺍﻭ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻤ ﺎﻳﻨﺪﻩﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ ﻭ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ. ﺩﺭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺟﻨﮓ ﻓﺮﻗﻪﺍﻱ ﻭ ﻗﻮمیﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎی ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻫﺮﻣﺰﮔﺎﻥ ﻧﻘﺶ ﻛﻠﻴﺪی ﺍﻳﻔﺎ ﻧﻤﻮﺩ.

ﺩﺭ ١٣۵٨ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﻮﺳﺴﻪﻱ ﻛﻴﻬﺎﻥ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪ.اﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎﻩ ١٣۵٨ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﺁﺭﺍﻱ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ ﻭ ﻃﻲ ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥﻫﺎی ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ، ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻭ ﻭﻳﮋﻩی ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮﺩ.

او اکنون هشتاد و سومین سال از زندگی پر فراز و نشیب خود را سپری می کند.

با توجه به یکسال و اندی که از شروع به کار دولت تدبیر و امید می گذرد خواستیم تا نظر او را نیز در مورد فعالیتهای دولت جویا شویم، دکتر یزدی با نهایت لطف اینگونه با ما به مصاحبت نشست.

از اوپرسیدم به نظر جنابعالی دولت تدبیر و امید تا کنون توانسته است به شعار خود مبنی بر پیشروی بر پایه اعتدال عمل کند ؟

ببینید درسپهرسیاست نمی توان مطلق بین و مطلق خواه بود، در این وادی همه چیز نسبی است. دولت تدبیر و امید بطور نسبی، تا آنجا که مربوط به رفتار خود دولت است، به شعار اعتدال عمل کرده است.اما در مواردی تیغه چاقوی دولت در دست دیگران است.

آیا دولت تدبیر و امید در اجرای قانون بر همین مبنا موفق بوده است؟

اجرای قانون دو بخش داردکه اگر خود دولت در اجرای قانون موفق بوده باشداما در درمان بیماری مزمن قانون گریزی فراگیر در کشور نا موفق بوده است.

جنابعالی به عنوان اولین وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی عملکرد تیم هسته ای ایران و شخص آقای ظریف را چگونه ارزیابی می کنید؟

آقای دکتر جواد ظریف سیاستمدار قابلی است. اما همه ی تیر ها از کمان ایشان خارج نمی شوند. در بسیاری از کشور های جهان، بخصوص توسعه یافته، یک نهاد به تنهایی تصمیم گیرنده در مسائل سیاست خارجی نمی باشد. در ایران نیز دولت و وزیر امور خارجه تنها تصمیم گیرنده و سیاست گذار نیستند.

میدانیم که گفتگو با آمریکا به نوعی در این سالها تبدیل به تابو شده بود به نظر شما آیا توافق با آمریکا امکانپذیر است؟

دولت روحانی و وزیر امور خارجه در شکستن تابوی گفتگو با آمریکا موفق بوده اند. ایران با آمریکا در باره مسائل مختلف اختلاف نظر دارند.منطقی ترین راه برای حل اختلافات نشستن باهم و گفتگوی رودر روست. شرط اصلی در هر نوع اختلاف میان دو طرف دعوا، وجود اراده اصلاح است. به نظر می رسد هم ایران و هم آمریکا می خواهند اختلاف های خود را حل کنند. بنابراین باید امید وار بودکه موفق شوند.

جناب یزدی تعریف شخصی شما از منافع،مصالح و امنیت ملی کشور چیست؟

ببینید واژه های ” منافع ملی”، ” مصالح ملی” و ” امنیت ملی” هریک تعریف های خاص خود را دارند، اگر چه رابطه تنگا تنگی میان این سه مقوله وجود دارد. در برنامه های راهبردی توسعه کلان ملی این مقولات باید تعریف شوند. برخی ازارکان این مقولات ، نظیر حفظ تمامیت ارضی کشور، به تعبیری فرا حکومتی یا فرا نظام هستند. به این عبارت که هیچ حکومتی و نظامی نمی تواند برای بقای خود و حفظ قدرت به از بین رفتن یکپارچگی کشور تن در دهد. دولت ها، حکومت ها و نظام ها می آیند و می روند اما تمامیت ارضی کشورمان ایران باید محفوظ بماند. منافع ملی و امنیت ملی در بخش هایی متغییرهایی از برنامه های توسعه کلان ملی محسوب می شوند.به عنوان مثال، بالارفتن میزان تولید ملی، کاهش بیکاری، توازن میان میانگین درآمد ها و هرینه های خانوار ها، خودکفایی در بخش های کشاورزی و صنعتی همه از ارکان غیر قابل اجتناب منافع و امنیت ملی می باشند.

به نظر شما دولت تدبیر و امید تا کنون موفق شده است حقوق شهروندی را که جزء مهمترین شعارهای انتخاباتیش بود تامین نماید؟

متاسفانه خیر.

با توجه به وضعیت وخیم سیاسی در کشورهای منطقه علی الخصوص همسایه ایران (کشور عراق) آیا به نظر شما همکاری ایران و آمریکا در آن منطقه امکانپذیر است ،به طور کلی در اینباره نیز توضیح دهید؟

روابط بین المللی ، چه در سطح جهانی و چه در سطح منطقه ثابت و ایستا نیست. به کرات گفته و نوشته ام که در روابط میان هر دو کشوری در جهان،چه ایران و آمریکا باشد، چه مثلاً آمریکا و آلمان یا آلمان و انگلیس ، سه منطقه قابل بررسی و شناخت است که به اصطلاح می گوییم مناطق سفید، سرخ و سبز در روابط دو کشور متعامل.

منطقه سفید موضوعات و مسائلی است که هیچ ارتباطی، مستقیم یا غیر مستقیم با منافع دو کشور متعامل ندارد. منطقه سرخ، مسائلی است که تعارض با منافع ملی یا امنیت ملی دو کشور دارد. امادر میان هر دو کشوری در جهان منافع و مصالح مشترک وجود دارد که به اصطلاح منطقه سبز است. نهاد دیپلماسی هر کشوری علی القاعده بایداین دومنطقه سبز و سرخ را بشناسد و از ورود به منطقه سرخ پرهیز کند وبرای ورود به منطقه سبز کوشش کند.این امر در مورد روابط ایران وآمریکا نیز صادق است اکنون در عراق، نظیر افغانستان در زمان حکومت طالبان هم سویی میان منافع ایران و آمریکا به وجود آمده است و این فرصتی است برای همکاری میان هر دودولت. واگر طرفین در این همکاری موفق شوند فرصتی است برای حل اختلافات دیگر میان دو کشور.

شما به عنوان شخصی که سالها فعالیت سیاسی داشته اید اکنون وضعیت مطبوعات ایران را چگونه میبینید؟

به نظر بنده وضعیت مطبوعات ایران نه شایسته نظام جمهوری اسلامی ایران است و نه درشأن کشوری با سابقه ی فرهنگی ایران .

نظر خود را در مورد رفع توقیف 14 ساله نشریه ایران فردا بیان کنید.

انتشار مجدد مجله ایران فردا که یادگار شادروان مهندس سحابی است باعث خوشحالی است. برای مسئولان این مجله آرزوی موفقیت رادارم.

حرف آخر

ج- در مذهب عشق نا امیدی گناه است. راهی طولانی آمده ایم و راهی طولانی تر در پیش داریم. بیاد داشته باشیم که:

“همیشه رفتن رسیدن نیست؛ ولی برای رسیدن باید رفت. در بن بست هم راه آسمان باز است؛ پرواز را بیاموز. به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل؛ که گر مراد نیابم به قدر سعی بکوشم”

مصاحبه کننده:شیرین کاظمی