«زن» نباید اینجا باشد٫ “مرد” نباید اینجا باشد؛ اصلا این جا جای هیچ مادر و پدری نیست، اما چه می‌شود کرد؟

گاهی یک اشتباه، گاهی یک اتفاق آدم را می‌برد جایی که هیچ تعلقی به آنجا ندارد٫ حالا حکایت اینجاست؛ جایی که «حسرت» یک مادر برای بغل کردن فرزندش، و “انتظار” یک پدر برای جبران اشتباهاتش، تقریبا به یک عادت تبدیل شده٫

اینجا یکی در آرزوی دیدن دوباره فرزند است، دیگری در حسرت دستپخت مادر و همه در رویای رهایی٫

برای تهیه گزارش از ندامتگاه تبریز سراغ رییس این مرکز رفتیم٫

استادی چند سالی است که مسئولیت اداره این مرکز را بر عهده دارد٫ وی در کنار اقدامات فرهنگی و مذهبی، تلاش داشته توجه ویژه ای هم به بحث آموزش داشته باشد تا مددجویان پس از آزادی بتوانند با طیب خاطر به دنبال کسب روزی و درآمد باشند٫

مهمتریت اولویت مدیریت بر ندامتگاه مرکزی تبریز چیست؟

بی شک جنبه اصلاحی و تربیتی قضیه مهمتر از همه اهداف زندان است، یک برنامه ریزی منسجم و سازمانی که بر کاهش رفتارهای پر خطر و تاکید بر آموزش و تهذیب استوار است از اصلی ترین مولفه های اداره یک زندان به شمار می رود٫

ابتکارات مدیران چه نقشی می تواند داشته باشد؟

هر مدیر موظف است بر اساس یک اشل ویژه و خاص، مجموعه تحت مدیریتش را اداره کند ولی ابتکارات و ایده های مدیریت می تواند در کنار وظایف ذاتی اجرایی شود٫ مثلا ما در زندان تبریز با تاسیس “کمپ سم زدایی” سعی کردیم در بحث ترک اعتیاد معتادین مددجو گام برداریم٫

در دو سالی که از راه اندازی این کمپ می گذرد نتایج فوق العاده ای به دست آمده است٫ در این مدت ۱۲۰۰ نفر از مددجویان از دام اعتیاد نجات یافته و با شرکت در کلاس های فرهنگی و آموزشی خود را برای ورودی سالم به اجتماع آماده کردند٫

برگزاری مسابقات فرهنگی و ورزشی و توجه به ابعاد انسانی مددجویان باعث گردیده تا بسیاری از این مددجویان با مشارکت در نهضت قرآن آموزی مفتخر به حفظ قرآن مجید شوند٫ بیش از ۳۰۰ نفر حافظ قرآن داریم که این رقم فکر می کنم در سطح کشور بی سابقه باشد که یک مجموعه حافظان قرآنی به این تعداد زیاد داشته باشند٫

از این تعداد حدود ۳۰۰ نفر از یک جزء تا ۵ جزء را حفظ، و دو نفر ده جزء، و یک نفر هم ۲۵ جزء از قرآن مجید را حفظ نموده اند٫

و یا می توانیم به راه اندازی مرکز رفتار درمانی ندامتگاه اشاره کنم که با بهره گیری از ۶ کارشناس ورزیده و ارشد روانشناسی در زمینه پرخاشگری و خشونت گری فعالیت می کنند و در سایه این رفتار درمانی ها آمار بازگشت به زندان که معمولا ۲۵ درصد است به ۳ درصد تقلیل یافته است که نشان از موفقیت این طرح دارد، همچنین با برگزاری کلاس ها و آموزش های مختلف توانسته ایم آمار انتحار را به صفر برسانیم٫

تسهیلات و مزایای ویژه ای برای حافظان در نظر گرفته اید؟

جا دارد همین جا از ریاست محترم دادگستری استان و دادستان محترم شهرستان تبریز تشکر کنم که عنایت ویژه ای به طرح نهضت قرآن آموزی و حفظ قرآن مجید دارند٫

ریاست محترم دادگستری در همین راستا طرحی را ارائه نموده اند که با حفظ یک جزء، یک سابقه از مددجویان (اگر دارای چندین سوابق باشد) نادیده گرفته می شود٫ همچنین اگر مددجویی هیچ سابقه کیفری نداشته باشد پرونده اش خارج از نوبت مورد بررسی هیئت عفو قرار می گیرد٫

مرخصی (تا ۱۵ روز)، دریافت جوایز نقدی و بهره مندی از ملاقات های حضوری از دیگر امکاناتی است که در اختیار این گونه مددجویان قرار می گیرد٫

در بخش ورزشی چه فعالیت هایی را پیش بینی کرده اید؟

به دلیل این که مددجویان اوقات فراغت زیادی دارند ورزش یکی از راه کارهای تامین اوقات مفید و سالم برای آنان به شمار می آید٫ بر همین اساس تیم های مختلفی از جمله فوتبال، والیبال، دارت و ٫٫٫فعال هستند٫

در مسابقات بیرون از زندان نیز شرکت می کنند؟

در مسابقات درون سازمانی و هم در مسابقات شهری شرکت می کنند٫ کما این که امسال تیم فوتبال ما در مسابقات جام رمضان تبریز شرکت داشتند٫

برای اوقات فراغت زندانیان به جزء ورزش چه تدابیر دیگری اندیشیده اید؟

۵ کارگاه مجهز و مجزا داریم که ۴۰۰ نفر از مددجویان در رشته هایی چون: تریکو بافی، پارچه بافی، جوراب بافی و آهنگری مشغول هستند و دستمزدهای مناسبی دریافت می کنند و برای زندانی هایی که امکان کار در این کارگاه ها مهیا نیست امکاناتی برای فعالیت در رشته های صنایع دستی فراهم کرده ایم که مشغول فعالیت هستند٫

همچنین جالب است بدانید که ما در داخل ندامتگاه استودیوی “سیمای زندان” را داریم که به کار تولید و پخش سریال می پردازیم؛ بدین گونه برنامه های این شبکه توسط ۱۷۰ گیرنده تلویزیونی در تمامی بندها به نمایش در می آید و حتی برنامه های زنده ای داریم که مددجویان می توانند با تلفن با برنامه در ارتباط باشند و سوالات و مسائل خود را مطرح کنند٫

همچنین یک کتابخانه مجهز با ۲۲ هزار جلد کتاب در اختیار داریم که مورد استفاده مددجویان قرار می گیرد٫

قدیمی ترین زندانی تبریز؟

(می خندد) سوال بسیار خوبی پرسیدید و من هم پاسخ خوشحال کننده ای برایتان دارم ، قدیمی ترین مددجوی ما با ۲۷ سال سابقه همین روزها آزاد می شود، خیلی خوشحالم اعلام کنم که توانستیم با تلاش هایی که داشتیم رضایت اولیای دم را اخذ کنیم و این مددجو در همین روزها آزاد خواهد شد٫

چند سال دارند؟

این مددجو از سن ۲۱ سالگی در زندان هستند و اینک ۴۸ ساله هستند٫

بهترین خاطره ای که از این مکان دارید؟

هر چند خاطره خوب در چنین مکانی کمی عجیب و نامانوس به نظر می رسد! همان گونه که خاطرات بد زیادی داریم، خاطرات خوب متعددی نیز داریم که می تواند برای همه جالب و شنیدنی باشد٫ چندی پیش شخصی تماس گرفت و اعلام نمود که مبلغ ۱۵ میلیون ریال برای آزادی یک زندانی در نظر گرفته است ولی با یک شرط، این که چون مبلغ فوق خمس بوده بایستی شخص مورد نظر “سید” باشد٫ پس از بررسی پرونده ها متاسفانه چنین شخصی با مشخصات مورد نظر یافت نشد، یا سید نبودند یا اگر بودند زیر دین مبالغ بیشتری از ۱۵ میلیون بودند٫ در تماسی که با این شخص خیر داشتم اعلام نمودم که چنین مددجویی نداریم٫ همان روز داشتم از در زندان خارج می شدم که شخصی را با دستبند به داخل ندامتگاه آوردند؛ در همان نگاه اول چهره و رفتار وی برایم بسیار دلنشین بود٫ سوال کردم که به چه علت زندانی شده اید؟ گفت چک برگشتی دارم٫ پرسیدم مبلغش چقدر است؟ گفت ۱/۵ میلیون تومان! دست پاچه شدم، حس کردم که قلبم فشرده شده است٫٫٫ همان گونه هیجان زده پرسیدم نکند سیدم هستی؟ گفت بله؛ حس عجیبی داشتم زود با همان شخص خیر تماس گرفتم و گفتم که پیدا کردم؟! واقعا این برایم یکی از بهترین خاطرات زندگیم به شمار می آید که خداوند چقدر به این شخص لطف و عنایت داشته که پیش از گرفتار شدنش اسباب آزادی اش را فراهم نموده بود٫

بدترین خاطره تان؟

چندی پیش شاهد صحنه ای بودم که هیچ وقت فراموشش نمی کنم، یک زندانی را دستبند به دست از دادسرا به داخل زندان منتقل می کردند (می دانید که در این مواقع دست زندانی ها را به همدیگر دستبند می زنند) در همین اثنا فرزند خردسالش که برای ملاقات همراه مادرش به در زندان آمده بودند با دیدن پدرش به سمت وی دوید٫ مرد زندانی نیز بی توجه به دستی که به دستش متصل بود به سمت فرزندش دوید، صحنه عجیبی بود مرد هنوز دو قدم بر نداشته بود که به زمین خورد و در آن سو نیز بچه اش سکندری خورد و به زمین افتاد٫٫٫ حال عجیبی داشتم٫ صحنه بسیار متاثرکننده ای بود و همه مات و مبهوت این صحنه را نگاه می کردند٫ گفتم که پدر و فرزند را برای ملاقات بیاورند به اتاقم٫٫٫ نمی دانید فرزند کوچولوی این زندانی که بیشتر از ۴-۳ سال نداشت، با چه شیرین زبانی می گفت: “عمو، تورو خدا بذار من بابام رو ببرم”! کاش همه مان بیشتر به فکر خانواده های مان باشیم تا گرفتار نشویم و ٫٫٫(متاثر می شود)

پرونده ای بوده که با خواندنش متاثر شوید؟

این جا همه سرنوشتی غم انگیز دارند، جرم های همه غم انگیز است٫ چه عمد و چه غیر عمد٫ همیشه با خودم می گویم کسانی که اینجا هستند آنقدر بد شانس هستند که پرده ای از گناهانش کنار رفته و گرفتار شده اند ولی چه بسیار افرادی که شاید گناهان بزرگتری انجام داده اند ولی پرده از اعمالشان کنار زده نشده است٫

پس از خروج از محیط کاری باز هم فکر و ذهنتان این جاست؟

مدیریت این جا ویژه و خاص است و به نوعی مدیریت بحران است٫ مثل ادارات دیگر نیست که زمان خاصی برای حضور و خروج داشته باشیم؛ یعنی فرصت این را نداریم که از زندان خارج شویم٫

پس شما هم به نوعی زندانی هستید؟

(می خندد) یک جورهایی بله٫

چه خواسته ای از مسئولان دارید؟

امیدوارم مسئولین با تدوین قوانینی این امکان را فراهم آورند تا بحث پیشگیری از وقوع جرم اولی تر از مجازات شود، هرچند یک نهاد یا اداره یا سازمانی به تنهایی نمی تواند یک نفر را زندانی کند ولی امیدوارم مسئولین محترم دستگاه های مختلف جامعه دست به دست هم بدهند و تدابیری بیاندیشند تا آمار کسانی که زندانی می شوند، کمتر و کمتر شوند٫

بایستی قانون به گونه ای اجرا شود که زندان آخرین راه حل باشد نه اولین راه٫ چه توصیه ای برای خانواده ها دارید؟

خانواده اولین نهاد اجتماعی است که از ارزش بالایی در تربیت نسل ها برخوردار است٫ اگر کنترل و نظارت کافی و وافی بر رفتار اعضای خانواده وجود داشته باشد، بی شک شاهد ناهنجاری های کمتری در جامعه خواهیم بود٫ همه وظیفه دارند از خود و خانواده شان مراقبت کنند و اگر این حراست و کنترل به طور کامل صورت گیرد مطمئن باشید که آمار جرم و جنایت بسیار پائین خواهد آمد٫

پروژه انتقال زندان تبریز به کجا رسید؟

همان گونه که مستحضرید ۹۲ هکتار زمین در منطقه “باباباغی” به این امر اختصاص یافته است که متاسفانه کار احداث مجموعه فقط ۲۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته است٫ با توجه به وضعیت فعلی، سال ها طول می کشد تا این پروژه به اتمام برسد٫ امیدوارم در سفر آتی ریاست جمهوری اعتبارات لازم برای اتمام پروژه تصویب شود٫

برای اشتغال مددجویانی که آزاد و وارد جامعه می شوند چه کارهایی انجام می دهید؟

طی تفاهم نامه ای که با سازمان فنی و حرفه ای امضا کردیم، از سال ۹۲ شعبه ای از این مرکز در داخل ندامتگاه فعال است که در همین مدت ۲۶۰ نفر از مددجویان توانستند مدرک معتبر در ۲۲ رشته کسب کنند٫ آماری که می تواند بسیار امیدوار کننده باشد٫ در همین راستا اداره “مراقبت بعد از خروج” که مددجویان آزاد شده را تحت پوشش قرار می دهد، آنان را به مراکز اقتصادی معرفی و یا برای دریافت وام های بدون درصد (تا ۲۰۰ میلیون ریال) به بانک های طرف قرارداد جهت اشتغال معرفی می کنند٫ تلاش داریم تا مددجویان پس از کارآموزی و کسب تخصص و حرفه، به عنوان یک فرد سالم و مفید به آغوش جامعه بازگردند و به دلیل بیکاری دوباره مرتکب تخلف و قانون شکنی نشوند٫

صحبت پایانی؟

کسانی که اینجا از نعمت آزادی محروم شده و پشت میله ها گرفتار شده اند، مثل من و شما انسان هایی هستند با آرزوها و خواسته های مختلف٫ انسان هایی که هر کدام به دلیلی گرفتار شده اند و دستشان از آزادی کوتاه شده و خانواده هایی را دچار گرفتاری کرده اند٫ امیدوارم همه ما از این گرفتارانِ در بند عبرت بگیریم و در رفتارهای مان دقت کنیم و با کنترل خشم و نفسمان، زندگی خود و دیگران را به سیاهی نکشانیم٫ همچنین جا دارد از شما و نشریه خوبتان که این فرصت را در اختیار ما قرار دادید تشکر کنم و از آقای مهندس فرهاد صفری که کار هماهنگی این مصاحبه را انجام دادند نیز تشکر می کنم٫

برگرفته از ماهنامه جهان – دی ماه ۹۳