بحران آب و تغییرات اقلیمی، امنیت غذایی ایران را در معرض تهدید جدی قرار داده است. ایران با میانگین بارشی معادل یک‌سوم جهان و نصف آسیا، در یکی از خشک‌ترین مناطق دنیا قرار دارد. با این وجود، سیاست‌های کشاورزی کشور هنوز با واقعیت اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایران هماهنگ نشده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون احیای دیم‌زارها، تغییر الگوی کشت و استفاده از محصولات مقاوم به خشکی، کشور ناچار به واردات گسترده گندم و غلات خواهد شد؛ اقدامی که امنیت غذایی و اقتصادی ایران را تهدید می‌کند.

به گزارش اعتدال آذربایجان (اعتدال پرس)، مظفر روستایی، رئیس مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، با بیان اینکه تغییرات اقلیمی دیگر یک تهدید دوردست نیست، می‌گوید: «خشکسالی‌های پی‌درپی، کاهش منابع آب تجدیدپذیر، افت سطح آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن رودخانه‌ها و دریاچه‌ها، نشانه‌های آشکار این بحران هستند.» او تاکید می‌کند که پراکندگی زمانی و مکانی بارش در ایران، به همراه تبخیر بسیار بالا، موجب شده کشاورزی آبی در بسیاری مناطق دیگر پاسخگوی نیاز کشور نباشد.

بر اساس آمار رسمی وزارت جهاد کشاورزی، ایران حدود ۸.۵ میلیون هکتار زمین دیم دارد که سالانه ۶.۵ میلیون هکتار آن زیر کشت می‌رود. با این حال، هر سال حدود ۵۰۰ هزار هکتار از این اراضی به دلیل خشکسالی شدید، عملکرد بسیار پایین یا حتی عدم برداشت محصول را تجربه می‌کنند. تولید محصولات دیم کشور بین ۶.۵ تا ۹ میلیون تن در نوسان است؛ ظرفیتی که با مدیریت علمی و تأمین نهاده‌های مورد نیاز می‌تواند سهم دیم‌زارها در امنیت غذایی را از ۹ درصد به ۲۰ درصد برساند.

برای تحقق این هدف، تأمین به‌موقع ۵۰۰ هزار تن کود اوره و ۲۵۰ هزار تن کود فسفاته برای فصل کاشت (شهریور تا آذر) حیاتی است. همچنین، تأمین و توزیع ارقام بذر مقاوم به خشکی، پرداخت یارانه بذر، خرید تضمینی محصولات، نوسازی مکانیزاسیون کشاورزی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین، از اقدامات ضروری برای احیای دیم‌زارها محسوب می‌شود.

کارشناسان کشاورزی با انتقاد از رویکرد فعلی مدیریت منابع آب، معتقدند که سیاست‌گذاری‌های موجود بیشتر حالت واکنشی و دیرهنگام دارد. ادامه کشت محصولات پرمصرف آبی، بی‌توجهی به الگوی کشت مناسب و عدم استفاده از یافته‌های تحقیقاتی، ظرفیت دیم‌زارها را سال‌ها در حاشیه نگه داشته است.

پیام روشن است: یا امروز با یک برنامه‌ریزی ملی و عزم جدی به سمت احیای دیم‌زارها و کشت محصولات مقاوم به خشکی و گرما حرکت می‌کنیم، یا در آینده‌ای نزدیک باید بهای سنگین واردات نان و غلات را با تهدید مستقیم امنیت غذایی و اقتصاد کشور بپردازیم.