احمد محمدزاده سرپرست معاونت اقتصادی و هماهنگی امور بین‌الملل استانداری آذربایجان‌شرقی ۳۳ سال سابقه فعالیت اقتصادی در کارنامه دارد؛ ریاست اولین خانه صنعت، معدن و تجارت کشور در استان آذربایجان‌شرقی، دبیری ستاد هماهنگی صنعت و معدن استان با نمایندگان مجلس، مشاور سرمایه‌گذاری شهردار تبریز و عضویت در تشکل‌هایی چون اتاق بازرگانی ایران، هیئت‌مدیره کانون کارفرمایان استان و هیئت‌مدیره شهرک‌های صنعتی استان از جمله سوابق اقتصادی وی محسوب می‌شوند.

برای اطلاع بیشتر با وضعیت صنعت و اقتصاد استان در ۲ سال گذشته گفت‌و‌گویی با این مقام مسئول و فعال اقتصادی استان انجام داده‌ایم که ماحصل آن تقدیم حضور می‌شود.

نسبت سرانه ارزش افزوده صنعتی استان به کشور از ۱.۴۴ درصد به ۱.۰۶ درصد رسیده است

*آقای محمدزاده، با توجه به اینکه هفته دولت را پشت سر گذاشته‌ایم، ابتدا ارزیابی کلی خود را در مورد اهمیت فعالیت‌های صنعتی در توسعه استان، به صورت مختصر ارائه بفرمایید.

استان آذربایجان‌شرقی به دلیل برخورداری از نیروی انسانی کارآفرین، فعال و کارآمد پرچمدار اقتصاد صنعتی ایران بوده و در طول چندین دهه با ایجاد واحدهای بزرگ و نمونه صنعتی قابلیت‌های علمی و فنی خود را اثبات کرده و از قطب‌های مهم صنعتی کشور به حساب می‌آید. طبق آماری که تا اوایل سال ۱۳۹۳ ارائه می‌شد استان دارای حدود ۹ هزار و ۶۰۰ واحد صنعتی دارای پروانه بهره‌برداری بوده است.

با این حال بر اساس شاخص‌های کلان اقتصادی در سال‌های اخیر جایگاه صنعتی استان در کشور به تدریج کاهش یافته؛ به طوریکه نسبت سرانه ارزش افزوده صنعتی استان به کشور از ۱.۴۴ درصد در سال ۱۳۸۳ به ۱.۰۶ درصد در سال ۱۳۹۰ رسیده است.

بر این اساس و با توجه به اینکه برنامه‌ریزی برای توسعه نیازمند آمار به هنگام، دقیق و قابل اتکا است از این رو با پیشنهاد معاونت برنامه‌ریزی استانداری و همت مدیران و کارشناسان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و نیز حمایت استاندار طرح بروزرسانی و راستی آزمایی اطلاعات مربوط، در قالب اجرای «طرح پایش واحدهای صنعتی استان» در نیمه دوم سال ۱۳۹۳ به اجرا درآمد.

ظرفیت تولید واحدهای فعال صنعتی بعد از پایش در سال ۱۳۹۳ از ۳ هزار و ۲۲۳ واحد صنعتی پایش شده تعداد هزار و ۲۶۷ واحد(۳۹ درصد) با ظرفیت حداکثر ۲۵ درصد، تعداد یک هزار و ۲۱۴ واحد(۳۸ درصد) با ظرفیت ۵۰-۲۶ درصد، تعداد ۴ واحد(ناچیز) با ظرفیت ۷۵-۵۱ درصد، تعداد ۸۴۳ واحد(۲۳درصد) با ظرفیت بالای ۷۵ درصد  است که در واقع ۷۷ درصد واحدهای باقی مانده استان زیر ۵۰ درصد ظرفیت اسمی فعالیت می‌کنند.

رتبه چهارمی آذربایجان‌شرقی از لحاظ تعداد واحدهای صنعتی در کشور/ رتبه آذربایجان‌شرقی در حجم سرمایه‌گذاری صنعتی ۹ است/ سرمایه گذاری کم دولت در آذربایجان‌شرقی

*صنعت استان آذربایجان شرقی در مقایسه با سایر استان‌های کشور چه جایگاهی دارد؟

استان آذربایجان‌شرقی از لحاظ تعداد واحدهای صنعتی رتبه ۴ بین استان‌های کشور را دارد که بعد از استان‌های تهران و اصفهان و خراسان رضوی بیشترین تعداد کارگاه‌های صنعتی دارای پروانه بهره‌برداری را شامل می‌شود.

بعد از اجرای موفق طرح پایش از واحدهای صنعتی هم استان آذربایجان‌شرقی با دارا بودن ۴ هزار و ۸۹۶ واحد صنعتی سهم  ۶ درصد از تعداد کارگاه‌های صنعتی کشور مربوط به استان آذربایجان‌شرقی است؛ اما از لحاظ حجم سرمایه‌گذاری، متوسط سرمایه گذاری هر واحد در استان آذربایجان‌شرقی ۵.۱ میلیارد تومان است که از متوسط کشور که ۵.۱۴ میلیارد تومان به ازای هر واحد می‌باشد فاصله زیادی وجود دارد که علت عمده آن مربوط به سرمایه‌گذاری‌های انجام گرفته بخش دولت و سازمان‌های توسعه‌ای در برخی استان‌ها مانند تهران، خوزستان، اصفهان، مرکزی، بوشهر، یزد و خراسان رضوی است. در مجموع رتبه استان آذربایجان‌شرقی از لحاظ حجم سرمایه‌گذاری صنعتی ۹ است.

*تا کنون چه اقداماتی برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان انجام داده‌اید؟

برای این منظور ۱۹ تا ۲۲ آذرماه سال ۹۲ در اجلاس مشترک بازرگانی ایران و ترکیه با حضور مقامات دولتی و خصوصی طرفین و جمعی از تجار، بازرگانان و صاحبان صنایع ایرانی و ترکیه‌ای در شهرهای استانبول و قبضه ترکیه حضور یافتیم که فرصت بسیار مناسبی برای معرفی ظرفیت‌های استان به نظر می‌رسید؛ در همایش بین‌المللی معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و همکاری صنعتی و تجاری ایران و ترکیه در بهمن همان سال در استانبول هم شرکت کردیم.

آغاز مطالعات امکان‌سنجی برای ۳۰ طرح در حوزه صنعت و معدن در سال‌جاری، شرکت در دومین نمایشگاه بین‌المللی توانمندی‌های فناوری‌های پیشرفته استان در خرداد ماه سال ۹۳ و مشارکت در برگزاری نشست معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای ایرانیان داخل کشور در اردیبهشت ماه سال ۹۴ از دیگر اقدامات است.

سفر ۲۷ هیئت خارجی به آذربایجان‌شرقی/تصویب یک هزار و ۳۵۱ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای ۱۲ طرح

*در مورد میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی در استان بفرمایید.

در ۲ سال گذشته ۲۷ هیئت سرمایه‌گذاری خارجی از کشورهای ترکیه، ایتالیا، مجارستان، چین، آفریقای جنوبی، اندونزی، مکزیک، سوئد و اوکراین در استان پذیرش شده‌اند و در این ارتباط ۵۸ جلسه با سرمایه‌گذاران خارجی و ۹۳ جلسه نیز با سرمایه‌گذاران داخلی برگزار کرده‌ایم؛ در مجموع از ابتدای شهریور سال ۹۲ تا پایان مرداد سال ۹۴، مجوز ۱۲ طرح سرمایه‌گذاری خارجی به میزان یک هزار و ۳۵۱ میلیون دلار تصویب و تاکنون ۱۰۲ میلیون دلار سرمایه خارجی جذب شده است.

*صادرات غیرنفتی استان در چه وضعیتی قرار دارد؟

میزان صادرات غیرنفتی استان از گمرکات استان از اول شهریور تا پایان سال ۹۲، به میزان ۵۸۲ هزار تن و به ارزش ۵۵ میلیون دلار، در سال ۹۳ به میزان ۹۹۶ هزار تن و به ارزش هزار و ۱۱ میلیون دلار، در ۴ ماهه اول سال ۹۴ به میزان ۳۷۶ هزار تن و به ارزش ۳۶۲ میلیون دلار بوده است؛ در مجموع از سال ۹۲ تاکنون به میزان یک میلیون و ۹۵۴ هزار تن صادرات غیر نفتی از گمرکات استان صورت گرفته است.

*شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی که در استان به طور منظم برگزار می‌شود تاکنون چه نتایجی داشته است؟

تاکنون ۱۳ جلسه شورای گفتگو دولت و بخش خصوصی با حضور استاندار برگزار شده است که اهم مصوبات آن می‌توان به آیین نامه اجرایی فعلی حمایت از صادرات خدمات فنی و مهندسی صادرکننده خدمات نمی‌شود، که مقرر شد در خصوص فراهم کردن بستر قانونی برای حمایت از صادرات خدمات بنگاه‌های کوچک و متوسط شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی استان، پیشنهادات مرتبط با تنظیم آیین‌نامه‌ای جدید برای حمایت از صادرات خدمات، مختص بنگاه‌های کوچک و متوسط را جمع‌آوری و به شورای عالی گفتگو ارسال کند، اشاره کرد.

راه‌اندازی سایت اینترنتی شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی استان بر اساس بند «الف» ماده ۱۴ دستورالعمل اداره جلسات شورای گفتگو و قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار که شورای گفتگوی را موظف به  استقرار سامانه نظرخواهی و نظرسنجی از ذینفعان استان و انتقال درخواست‌ها و پیشنهادهای واصله به مراجع ذیربط کرده است، با استفاده از بودجه مصوب شورای گفتگوی استان راه‌اندازی شود.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز، تمهیدات لازم برای برگزاری دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی ویژه امور مالیاتی ( آموزش نحوه تحریر دفاتر قانونی، نحوه صحیح نوشتن اظهارنامه‌ها، آموزش قوانین کاربردی مالیات‌ها و …..) برای صنعتگران، تجار و فعالان اقتصادی استان با تامین مدرس از طرف اداره کل امور مالیاتی استان انجام دهد.

در خصوص حمایت از صادرات خدمات بنگاه‌های کوچک و متوسط(SME’s) مقرر شده انجمن صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی استان، پیشنهادات خود را در خصوص تنظیم آئین‌نامه حمایتی به دبیرخانه شورای گفتگو برای اقدامات بعدی ارائه کند.

در خصوص معافیت واحدهای تولیدی بخش کشاورزی، مقرر شد سازمان جهادکشاورزی استان، لیست واحدهایی که مطابق ماده ۱۳۳ قانون مالیات‌های مستقیم مشمول معافیت نمی‌شوند برای بررسی، تطبیق و اعمال معافیت‌های ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم به اداره کل امور مالیاتی استان معرفی کند.

آذربایجان‌شرقی ۵.۱ میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می‌کند

*وضعیت کشاورزی استان را چطور می‌بینید؟

استان آذربایجان‌شرقی به دلیل موقعیت توپوگرافیکی و جغرافیایی از توانمندی‌های قابل ملاحظه‌ای از نظر منابع و مزیت نسبی در تولید محصولات کشاورزی برخوردار است؛ وجود بیش از ۱.۲۲ میلیون هکتار اراضی مستعد کشاورزی، اقلیم متنوع و قرار گرفتن در حوزه‌های آبریز دریاچه ارومیه، ارس و سفید رود و وجود نیروی انسانی متخصص و مجرب از توانمندی‌های بخش کشاورزی استان محسوب می‌شود.

بخش کشاورزی استان ۵.۷درصد بهره‌برداران و ۷.۹ درصد جمعیت شاغل بخش کشاورزی کشور، ۶.۲ درصد اراضی کشاورزی کشور را در اختیار داشته است که از نظر تعداد بهره‌بردار در رتبه ششم، اراضی کشاورزی در رتبه سوم و سطح زیر کشت اراضی زراعی و باغی رتبۀ پنجم را درمیان سایر استانها دارا بوده و ۵.۲۴ میلیون تن از تولیدات کشاورزی کشور به این استان اختصاص دارد.

فعالیت بیش از ۲۴۳ هزار بهره‌بردار کشاورزی در آذربایجان‌شرقی

*برای توسعه کشاورزی و استفاده از روش‌های نوین کشت چه اقداماتی صورت گرفته است؟

در بخش مکانیزاسیون کشاورزی، با هدف افزایش ضریب مکانیزاسیون که در نهایت منجر به افزایش بهره‌وری تولید در بخش کشاورزی می‌شود تعداد ۳ هزار و ۵۱۷ طرح مکانیزاسیون با اعتبار ابلاغی ۳۹۵میلیارد ریال به بهره‌برداری رسیده است.

در بحث تنظیم بازار محصولات کشاورزی و کنترل تغییرات قیمت محصولات هم که از جمله مهم‌ترین آن، تامین میوه شب عید با خرید، نگهداری و توزیع بیش از ۲ هزار تن سیب و پرتقال در نوروز سال ۱۳۹۴ و اجرای طرح ضیافت با برگزاری نمایشگاه‌های عرضه مستقیم به منظور تامین اقلام مصرفی خانوارها در ماه مبارک رمضان از دیگر اقدامات بود.

با توجه به وجود بیش از ۲۴۳ هزار بهره‌بردار کشاورزی در سطح استان و ضرورت انتقال یافته‌های نوین کشاورزی در تمام نقاط استان، طرح پهنه‌بندی به منظور ایجاد شبکه ترویج کشاورزی در گستره استان با مشارکت بیش از ۵۰۰ نفر از کارشناسان کشاورزی و تجهیز ۵۴ مرکز خدمات جهاد کشاورزی انجام یافته است که در کنار دیگر روش‌های آموزش و استفاده از رسانه های جمعی نظیر صدا و سیما، نقش عمده ای در توسعه بخش کشاورزی استان ایفا می‌کند.

فعالیت ۵۶۵ واحد فعال فرآوری صنایع تبدیلی و تکمیلی

*وضعیت صادرات محصولات کشاورزی استان چطور است؟

استان آذربایجان شرقی به دلیل تولید بیش از ۵.۲۴ میلیون تن محصول کشاورزی در زیر بخش‌های مختلف از قطب‌های عمده تولید محصولات کشاورزی کشور به شمار می رود که ظرفیت فرآوری صنایع تبدیلی و تکمیلی در بیش از ۵۶۵ واحد فعال بالغ بر دو میلیون تن است و طی سال ۹۳ حجم صادرات محصولات کشاورزی استان ۲۸۰ میلیون دلار بوده است.

شکایت در مورد بی‌کیفیتی نان تولیدی در استان

*بحث خرید گندم از کشاورزان و ارتقاء کیفیت نان به کجا رسید؟

امسال با سیاست‌گذاری‌های درست دولت و قیمت‌گذاری‌های منطقی رکورد خرید گندم از کشاورزان شکسته شد و برای اولین بار بیش از ۳۳۰ هزار تن گندم خریداری شد و برای یک سال ذخیره گندم در اختیار داریم؛ در حالی که سال قبل تنها ۱۹۰ هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده بود.

برای ارتقاء کیفیت نان هم جلسات متعددی برگزار کرده‌ایم و توصیه‌های لازم را به انجمن نانوایان و اتحادیه آردسازان ارائه داده‌ایم تا کیفیت نان را به حد مطلوب برسانند چرا که یکی از مهم‌ترین پایه‌های غذایی نان است و متاسفانه اخیرا به علت بی‌کیفیتی نان تولیدی در استان شکایت‌هایی صورت گرفته و بر همین اساس در سطح عالی تصمیم‌گیری استان مقرر شد تا این مسئله به صورت زیربنایی بررسی شود.

در زمینه تولیدکنندگان آرد استان کیفیت خوبی را در اکثر واحدها شاهد هستیم و تنها بخش معدودی از فعالان این بخش عملکرد مطلوبی ندارند و بر همین اساس باید اتحادیه مربوطه نقش خود را ایفا کند؛ اتحادیه نانوایان در زمینه اصلاح کیفیت نان نقش و وظیفه مستمر دارند و برای بررسی کیفیت نان به صورت ماهانه جلسات کمیته ارتقای کیفی نان برگزار می‌شود تا سطح مطلوب نان حاصل شود و تا زمانی که کیفیت مورد انتظار به دست نیاید روند بررسی‌های ماهانه ادامه خواهد داشت.

گفت‌وگو: لیلا حسین زاده/ منبع: فارس