یادداشت ویژه اعتدال آذربایجان: 

یکی از آفت های بسیار مهم و جدی در توسعه، عدم توجه به حفظ منابع طبیعی و تهدیدات زیست محیطی حاصل از توسعه بی رویه و غیراصولی در حوزه صنعت و کشاورزی است.

در مبحث توسعه پایدار و نوع نگاه به موضوعات زیست محیطی، سه نوع نظریه و دیدگاه مختلف وجود دارد.

۱- اصالت توسعه بر محیط زیست(با تعهد به پرداخت هزینه‌های تخریب محیط زیست و تلاش برای ‌جایگزینی محیط زیست تخریب شده طی توسعه)
۲- اصالت محیط زیست بر توسعه(توقف روند توسعه جهت حفظ محیط‌زیست)
۳- رویکرد تعادلی( رعایت الزامات زیست محیطی در روند توسعه و ارتقاء فناوری های سازگار با محیط زیست)

بحران های زیست محیطی مختلف در کشور نشان از مسیر پراشتباه و پرهزینه توسعه در ایران از همان اول و پیروی از بدترین مدلهای توسعه ضد محیط‌ زیستی دارد.

طبق گزارش سازمان جهانی، ایران از نظر پایداری زیست محیطی با اخذ رتبه ۱۰۴ در انتهای جداول جهانی، قرار دارد.

جایابی غلط در استقرار صنایع آلاینده در شرق تبریز(مسیر بادهای وزشی به شهر)، توسعه کشاورزی سنتی و کشت گسترده محصولات پرآب پیرامون دریاچه ارومیه، معدن کاری های غیر اصولی و مخرب در مناطق جنگلی ارسباران، سدسازی های بیشمار در کشور به بهانه توسعه صنعتی و کشاورزی، تاسیس صنایع فولادی آب بر در اصفهان، مجوز ساخت پتروشیمی میانکاله در شمال، چشم پوشی از عدم تصفیه پساب های صنعتی و سمی رهاشده به طبیعت در صنایع آلاینده با توجیه رونق تولید، اجازه تولید خودروهای پرمصرف و آلاینده در صنعت خودرو کشور به بهانه حمایت از تولید داخلی، محوریت بخشی به توسعه صنعتی خصوصا صنایع غیرسبز در برنامه‌های توسعه، و… از جمله این اشتباهات بزرگ در ریل گذاری توسعه در کشور بوده است.

تهدیدات مختلف همچون آلایندگی هوا، کاهش ذخایر آبی، فرونشست زمین، خشک شدن دریاپه ها و تالاب ها در مناطق همجوار موارد فوق الذکر، از جمله آسیب هایی وارد شده در این راستا می باشد که البته در آینده بیم آسیب های بزرگتر دیگر هم می رود.

لذا باید متذکر شد، باتوجه به غیرقابل جبران بودن آسیب‌های زیست محیطی و هزینه های سنگین در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ناشی از آن و عطف به بحران های متعدد زیست محیطی کشور، باید مسیر توسعه در کشور را بسمت توسعه پایدار و توسعه سبز تغییر جهت داد و کمیته اضطراری جهت آسیب شناسی و اصلاح روندهای غلط توسعه ای از جمله نحوه طراحی و اجرای برخی طرح‌های توسعه ای مسئله دار در استان تشکیل شود.

بابک محمدزاده علمداری/ پژوهشگر و دکتری مدیریت توسعه