اعتدال پرس-یادداشت ویژه/ چندی است، بحث های متعددی مبنی بر رشد نگران کننده فساد در کشور و تبدیل آن از فساد فردی به فساد سیستمی از زبان برخی سیاستمداران مطرح شده است.

اخیرا، دبیر شورای عالی امنیت ملی با ابراز نگرانی از فساد در کشور گفت: امروز باید بی‌رحمانه با فساد اقتصادی که مثل موریانه انقلاب ما را خواهد خورد، مقابله کنیم.

شمخانی با بیان اینکه باید با فساد اقتصادی بی‌رحمانه مقابله شود تاکید کرد: این مولفه مثل موریانه، انقلاب ما را خواهد خورد و با تولید کارآمدی، مبارزه با فساد و بهینه‌سازی در مصرف می‌توانیم موفق باشیم.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز دو روز پیش، اذعان کرد: «فساد در اقتصاد ایران از فاز عادی خارج شده و به ورطه‌ای سیستمی و ساختاری رسیده است».

«غلامرضا تاجگردون» به‌ صراحت تأکید می‌کند: فساد در ایران ساختاری و سیستمی شده و در این مسأله تردیدی نیست. باید برای از‌بین‌بردن این ساختارهای فساد کوشید. فساد ساختاری، برای سرنوشت یک کشور خطرناک است.

از دیدگاه سازمان شفافیت بین‌الملل، ایران از نظر فساد داخلی در جایگاه بسیار نامناسبی قرار دارد.

طبق گزارش سالانه این سازمان، ایران از نظر شاخص‌های فساد مالی از بین ۱۷۷ کشور، رتبه ۱۴۴ را به خود اختصاص داده که این رتبه فقط در سال ۹۱ به ۹۲، ۱۱ پله تنزل داشته است.

امروزه فساد اداری در کشور ایران تنها به رشوه و زیرمیزی در ادارات محدود نمی‌شود، بلکه این فساد اکنون در تار و پود برخی دستگاه اداری درهم تنیده و به اصلی غیرقابل اجتناب دراین دستگاه‌ها تبدیل شده است؛ و افراد با توسل به این موضوع، پله‌های ترقی را طی می‌کنند.

گسترش فساد آن هم فساد سازمان یافته سیاست‌‌های دولت را در تضاد با منافع اکثریت قرار داده باعث هدر رفتن منابع ملی می‌شود و از این طریق به کاهش اثربخشی دولت‌ها در هدایت امور می‌انجامد و اعتماد مردم را نسبت به دستگاه‌های دولتی و غیردولتی کاهش داده ، بی‌تفاوتی، تنبلی و بی‌کفایتی را در سطح جامعه افزایش می‌دهد.

رتبه ایران در کشورهایی که سرمایه‌گذاران خارجی در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند، از ٨٢ کشور، ٨٠ است و یکی از دلایل مهم آن وجود فساد در ایران است چون این مشخص است که یک سرمایه‌گذار اقتصادی هرگز در کشوری که میزان فساد اقتصادی‌اش بالاست، سرمایه‌گذاری نمی‌کند.

اما، چه باید کرد؟

با این وضعیت نگران کننده، ضروری است حاکمیت با بازنگری در سیستم بروکراتیک اداری خود و آسیب شناسی جدی، راه های رانت خواری ، رشوه ، سوءاستفاده و قاچاق را سد نماید و در این راستا، نقش « رسانه » ها در مبارزه با فساد بسیار موثر و کلیدی است.

توجه ویژه به نقش رسانه ها و اهتمام حاکمیت و دولت در توسعه و تقویت رسانه های منتقد، پرقدرت و آزاد؛ ضرورت فوق العاده  و حیاتی جهت مبارزه با فساد دارد.

افشای مفاسد اقتصادی و فسادهای اداری در رسانه ها از یک طرف هزینه‌های اجتماعی و سیاسی فساد را برای مرتکبین آنها افزایش می‌دهد و از طرف دیگر می تواند مانع اعمال نفوذ صاحبان قدرت برای مسکوت نگاه داشتن و عدم پیگیری فساد شود.

در کشورهای توسعه یافته، آزادی رسانه ها( و همینطور آزادی پس از بیان) بسیار بالاست و  به همان نسبت رتبه شفافیت شان نیز بالا می باشد به عبارتی هیچ کشوری نیست که رسانه های آزاد و مستقل و قدرتمند فراوان داشته باشد و فساد سیستمی در آن کشورها در حال رشد باشد و همینطور بالعکس.

در کشورهای‌ پیشرفته، وجود رسانه‌ های آزاد سبب شده تا حکام در پیشبرد ساختار اداری و ورود به حوزه فساد اداری و اقتصادی خیلی محتاط و دست به عصا عمل کنند. چون رسانه‌ها به سرعت سبب رسوایی آنها خواهند شد، اما متأسفانه در کشورهای در حال توسعه، رسانه‌ها از روشنگری ضربه می‌خورند.

مطبوعات و رسانه‌ها می توانند به تجسس و نظارت بر رفتار دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی بپردازند و نقش آفرینی ویژه در امر بازرسی، به طور غیرمستقیم به سالم مانده نظام و حکومت، کمک کنند.

در ایران، تا کنون رسانه ها به عنوان رکن چهارم و پراهمیت دموکراسی نتوانسته به وظائف ذاتی خود آنگونه که باید عمل کنند و چه بسا در این صورت، دامنه فساد در کشور ما تا این حد گسترده نمی شد.

از اینرو پیشنهاد می شود دولت حاکم که شفاف سازی و مبارزه با فساد را در صدر شعارهای خود قرار داده است، فراتر از شعار و در عمل گام اساسی در این جهت برداشته و با بسترسازی برای ظهور رسانه های آزاد و متعدد، حاکمیت را از وجود فساد و رشد سیستمی آن مصئون بدارد.

 بابک محمدزاده علمداری – سردبیر اعتدال آذربایجان (اعتدال پرس)