اعتدال پرس/ به جرات می توان گفت که در طی یک صد سال گذشته انتخابات ۱۸ اسفند ۹۳ تا این اندازه نظر افکار عمومی، رسانه ها و فعالان اقتصادی را به خود معطوف نکرده بود. در انتخابات سالهای گذشته، افکار عمومی و رسانه ها و فعالان اقتصادی، انتخابات را در حد یک مراسم تشریفاتی و فرمالیته می دانستند اما امسال همه کاندیداها صلاح دیدند تا با تشکیل اتاق های فکر، ستاد های تبلیغاتی، چاپ پوسترهای گرانبها به این اتاق راه یابند. اتاقی که گفته می شود کلید آن در طی ۳۰ سال گذشته تنها در جیب یک نفر بوده: حاج رحیم صادقیان!

مردی که امسال بنا به دلایل شخصی ترجیح داد میدان رقابت را ترک کرده و کاندیدا نشود. هر چند که در مورد عدم کاندیداتوری او حرف و حدیث بسیاری وجود دارد و شائبه هایی نیز در مورد عملکرد گذشته اش در محافل اقتصادی و حتی سیاسیون مطرح شده اما شخصیت کاریزما و قدرتمند حاج رحیم چنان فضائی را ایجاد کرده بود که کسی برای او رقیب جدی نباشد و تب انتخاباتی در سال های گذشته تا این اندازه بالا نرود.

اکنون اما در غیبت پیر اقتصادی آذربایجان که همواره مورد اعتماد ساکنان کاخ استانداری آذربایجان شرقی در طی سه دهه گذشته بوده، بسیاری از فعالین اقتصادی این توانمندی و اعتماد به نفس را در خود احساس کرده اند که با افتادن کلید از دست «حاج رحیم» به اتاق آیند و در مورد سیاست های بازرگانی و تجارت و توسعه استان تصمیم گیری کنند.

به راستی در پشت پرده این همه موج رسانه ای و جریان سازی های تبلیغاتی  و چه بسا تخریب ها و تاکتیک های انتخاباتی، چه رازی نهفته است؟ حضور در این اتاق چه مزایا و منافع ارزشمند و مهمی دارد که حال و هوای انتخابات امسال تبریز را چنین متحول کرد؟

البته این موج تبلیغاتی و آگراندیسمان انتخابات اتاق بازرگانی، تنها منحصر به تبریز نبوده اما خبرهای رسیده حکایت از آن دارد که تبریز امسال جریان سازی بی نظیری را نسبت به سایر شهرها شاهد و ناظر بوده است.

موج اول: عدم کاندیداتوری کلید دار ۳۰ ساله

ماجرای ایجاد موج رسانه ای برای این انتخابات نیز درست از همین جا یعنی «افتادن کلید» از دست صادقیان کلید خورد. بیش از ۶۰ نفر از فعالین اقتصادی و صنعتی استان به سرعت خود را به سازمان صنعت ومعدن رساندند و با ثبت نام خود به عنوان نامزد انتخاباتی، نشان کاندیداتوری را بر سینه زدند تا شاید شاهین اقبال بر شانه آنها نشسته و فردای ۱۸ اسفند، خلعت عضویت در هیئت رئیسه اتاق بازرگانی را بر دوش افکنند.

موج دوم: تشکیل گروه ها و ائتلاف های مختلف:

تردیدی نیست که تلاش و مشارکت بخش های غیر دولتی برای حضور در ارکان تصمیم گیری های جامعه بسیار پسندیده و متناسب با اصل دموکراسی خواهی و مردم سالاری است. از این رو باید این اتفاق را با همه نقص ها و تبعات و بداخلاقی های احتمالی اش به فال نیک گرفت.

به دنبال ثبت نام حدود ۶۰ فعال اقتصادی در این رویداد سیاسی- اقتصادی، خبرهای رسیده حکایت از آن داشت که فعالین اقتصادی با تشکیل گروه ها وائتلاف های مختلف و کمپین های تبلیغاتی تلاش دارند تا در این رقابت نفس گیر اقتصادی، مقتدرانه ظاهر شده و سکه اتاق را به نام خود ضرب کنند. سرمایه داران و فعالین اقتصادی نامدار تبریز به سرعت و جدیت به عنوان سرتیم و سرلیست  ائتلاف های انتخاباتی مطرح شده و تعداد دیگری از کاندیداها نیز بسته به نزدیکی خود به هر یک از این افراد در ذیل لیست این ائتلاف ها قرار گرفتند.

کار بدانجا کشید که کار این تشکیل انتلاف و تبلیغات، به روزنامه ها و رسانه های فضای مجازی نیز کشید و گروه ها با سفارش و خرید لباس های متحدالشکل و انداختن عکس دسته جمعی و برخی حرکت های نمادین و تبلیغاتی و انتشار آنها در رسانه های مکتوب و مجازی، پدیده نوینی رادر انتخابات صنفی پایه گذاری کردند. موضوعی که پیشتر در انتخابات سیاسی مانند شورای شهر و مجلس شورای اسلامی شاهدش بودیم!

موج سوم: کاندیداتوری شهردار نجفی و درخواست استاندار برای کناره گیری او:

صادق نجفی، شناخته شده ترین و چه بسا قدیمی ترین مدیر آذربایجان شرقی در طی ۳۵ سال گذشته بوده است.

چه آن زمان که او در راس اداره بازرگانی بود تا حضورش در سایر سازمان ها و نهادها از جمله منطقه آزاد ارس و در نهایت عمارت شهرداری تبریز، همواره به عنوان یک فعال اقتصادی شناخته شده است. او نیز بی میل نبود حالا که سمت دولتی ندارد به این اتاق آمده و درکنار کلیدداری شهر تبریز ، کلید اتاق بازرگانی را هم همراه داشته باشد. اما در ادامه و با ورود استاندار به ماجرای انتخابات اتاق، ورق برگشت.

استاندار جبارزاده نه از طریق تلفن و نامه و فاکس و ایمیل، بلکه در حضور جهانگیری معاون اول رئیس جمهور و در شورای اداری استان این درخواست را مطرح کرد تا به نوعی صادق نجفی را در رودربایستی قرار دهد! طبیعی بودکه با رسانه ای شدن این موضوع و طرح آن در عالی ترین نشست سیاسی و اداری استان، نجفی از خواسته قلبی خود بگذرد. درخواست دبیری رئیس شورای شهر تبریز هم کاتالیزوری شد تا انصراف نجفی از کاندیداتوری رنگ واقعیت بگیرد و بالاخره او با انتشار نامه ای، انصراف قطعی خود را از انتخابات اعلام کرد و میدان رقابت را به رقبای دیرین و رفقای روزهای تلخ و شیرین! خود سپرد. او و  دبیری هم تصمیم گرفتند حالا که حضور چندانی در این انتخابات ندارند از کاندیاتوری «جمشید برزگر» سر لیست یکی از ائتلاف ها حمایت کنند.

موج چهارم: انصراف و بازگشت یک کاندیدا

نخبه اقتصادی جهان اسلام، صاحب بزرگترین مجموعه تولید صنعت شیرینی و شکلات آذربایجان و ایران! کمتر کسی است که نام شیرین عسل و حتی نام مدیر عامل آن را نشنیده باشد. یونس ژائله به عنوان سرلیست یکی از انتلاف ها حضور پررنگی در عرصه انتخابات و  تبلیغات رسانه ای داشت. در یک خبر غیرمنتظره، چندروز مانده به انتخابات، خبر انصراف او از کاندیداتوری منتشرشد. اما چندی بعد خبر بازگشت او به عرصه انتخابات مطرح شد. برخی این اقدام را یک حرکت تاکتیکی و تبلیغاتی دانستند و برخی دیگر آن را به مسائل پشت پرده سیاسی ربط دادند. اما هر چه که باشد انتشار این دو خبر کاملا متناقض تحرک و موج دیگری را در بین علاقه مندان به انتخابات به راه انداخت.

 موج پنجم: ورود فعالانه رسانه ها به موضوع انتخابات

تردید نکنید که در همه انتخابات گذشته ، رسانه ها تا این اندازه به موضوع انتخابات اتاق ورود نکرده بودند. اما امسال بسیاری از رسانه ها به ویژه رسانه های فضای مجازی و سایت های خبری دارای مجوز و بدون مجوز و برخی نشریات مکتوب، رویکرد متفاوتی را برای خود برگزیدند. شاید بتوان به موضوع از جهت عکس آن نیز نگاه کرد. اینکه کاندیداهای این دوره از انتخابات، توجه زیادی را به رسانه ها معطوف داشتند.

به هر حال  و در هر دو صورت، نزدیکی رسانه ها با فعالان اقتصادی و انتخابات صنفی آنها می تواند اتفاق مبارک و میمونی باشد که اگر درست مدیریت شود هر دو طرف از این تعامل دوسویه منتفع و بهره مند خواهند شد.

برخی از رسانه ها عملا وارد کارزار تبلیغاتی شده و با تبلیغات فردی و گروهی برخی از ائتلاف ها از سود کلانی بهره مند شدند. سایتهای خبری هم هر کدام، بیرق تبلیغ فرد خاص یا ائتلاف ویژه ای را بلندکردند و عملا نشان دادند که طرفدار کدام تفکر اقتصادی یا فرد و مدیر اقتصادی هستند!

به هر حال، اینکه فعالین اقتصادی بالاخره به جایگاه رسانه ها در شکل دهی افکار عمومی و نقش آنها در نتیجه انتخابات ایمان آورده و در این دوره آنها را نیز به مشارکت دعوت کرده اند جای بسی خرسندی و امیدواری برای ارتقای جایگاه مطبوعات و رسانه های آذربایجاتن شرقی است.

برگزاری کنفرانس های خبری، مصاحبه ها و انتشار ده ها خبر در متن و حاشیه این انتخابات، رنگ و بوی تازه ای را به این نماد دمکراسی خواهی و مشارکت جوئی در تبریز بخشید که حاکی از فعال شدن هسته های مردمی و نهادهای غیردولتی برای سپردن امور به مردم داشت. ارسال ده ها پیامک انبوه، انتشار ویزه نامه های تبلیغاتی، پوسترهای تبلیغاتی و مصاحبه های تند، انتقادی و آتشین همانند آنچه که در انتخابات سیاسی شوراهای شهر و مجلس شاهد هستیم ارج و جایگاه این انتخابات صنفی را تا حد و اندازه آنها بالا برد. در حالی که همگان می دانیم اتاق بازرگانی تنها ۱۴۰۰ نفر عضو دارد و این میان تنها ۹۸۶ نفر حق رای دارند! آیا این همه تبلیغات و موج رسانه ای و جریان سازی برای کسب رای و نظر ۹۸۶ نفر لازم بود؟

سوالی که باید سیاستمداران، فعالین اقتصادی، جامعه شناسان و در نهایت رسانه ها به آن پاسخ دهند.

موج ششم: انتقاد از گذشته

در این انتخابات، یکی از مهمترین تاکتیک های انتخابات سیاسی الگو برداری شده و عینا در حوزه اقتصاد به اجرا درآمد: انتقاد از گذشته و حمله به مدیران قبلی و ابراز تاسف از وضعیت فعلی!

«تاکتیک انتقاد و حمله» به خصوص در جامعه ایرانی به خوبی جواب می دهد! در همه انتخابات سالهای گذشته کشور در همه حوزه ها، بسیاری از کامیابان انتخاباتی در عرصه های سیاسی و شهری و… از این شیوه و راهکار بهترین استفاده را برده و چه بسا خلعتی برای خویش دوخته اند.

در انتخابات اتاق بازرگانی تبریز هم این مولفه حساس خود را به خوبی نمایان کرد. برگزاری کنفرانس های خبری متعدد و مصاحبه ها و یادداشت های منتشره، سبب شد تا مهمترین اسرار پنهان و ناگفته های حوزه اقتصاد تبریز رونمائی و فاش شود: وجود اختلاف های فکری و رویکردی در بین فعالین اقتصادی آذربایجان!

حداقل تا دیروز رسانه ها و فعالین رسانه ای، این اختلافات را تا این اندازه عمیق نمی دانستند و یا علاقه ای به پیگیری آنها نداشتند. اما انتخابات اخیر نشان داد که در لایه های زیرین اقتصاد تبریز چه اخبار شنیدنی و جالب و چه حاشیه های مخاطب پسندی که وجود ندارد! یک خوراک خبری که می تواند بسیاری از محتوای رسانه ها را در ماه ها و سالهای آینده تامین کند!

برخی از کاندیداها، پا را از این هم فراتر نهاده و عملکرد رئیس قبلی اتاق (رحیم صادقیان) و همکاران او را مورد انتقادات شدید قرار دادند. برخی وضعیت کنونی اقتصادی و بازرگانی استان را محصول بی تدبیری مدیران قبلی اتاق دانسته و بر حال اقتصاد و بازرگانی تبریز و آذربایجان مویه ها کردند.

برخی دیگر از تک محوری و تک صدایی حاکم بر اتاق انتقاد کرده و ارتقای جایگاه تبریز و نقش آفرینی آن به مانند یکصد سال گذشته را محور برنامه ها و شعار تبلیغاتی خود قرار دادند. برخی هم چشم انداز چند ساله ای را تعریف کرده و با اعداد و ارقام مشابه شعار توسعه کشور مالزی، سعی در جلب افکار  رای دهندگان برآمدند!

موج هفتم: یک اتفاق مبارک با تمام کاستی ها

به رغم همه کاستی ها و برخی رفتارهای نسنجیده، باید اذعان داشت که اتفاق میمون و مبارکی در حوزه اقتصادی آذربایجان در حال وقوع است. بی تردید سیاست های اقتصادی دولت روحانی در این قضیه بی تاثیر نبوده اما باید عملکرد و موضع گیری خاص چند شخصیت برجسته را که بر کوره این رویداد خاص سیاسی- اقتصادی دمیدند تحسین کرد! شاید نام بردن از آنها در این یادداشت چندان مناسب نباشد اما قطعاً رفتار انتخاباتی و موضوع گیری آنها می تواند فصل نوینی را از تحقق مردم سالاری، خصوصی سازی، دموکراسی و اصل سپردن امور به خود مردم در شهر اولین ها رقم بزند. ثمرات این نوع رفتارهای تشکیلاتی در سالهای آینده در همه حوزه های سیاسی، شهری و انتخاباتی خود را نشان خواهد داد.

……………………………….

نویسنده : محمد امین خوش نیت