نهم دی‌ماه در تقویم سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تنها یک تاریخ نیست؛ بلکه به‌عنوان یکی از نقاط عطف سال‌های اخیر، همچنان محل بحث، تحلیل و بازخوانی است. رخدادی که در فضایی پرتنش و پیچیده شکل گرفت و واکنش بخش قابل توجهی از جامعه را به‌دنبال داشت؛ واکنشی که نمی‌توان آن را جدا از شرایط سیاسی و رسانه‌ای آن دوره بررسی کرد.در نگاه تاریخی، حضور مردم در بزنگاه‌ها پدیده‌ای تازه در جامعه ایران نیست.

از مشروطه تا انقلاب اسلامی و سال‌های دفاع مقدس، بارها دیده شده که جامعه در مقاطع حساس، تلاش کرده است نسبت خود را با تحولات پیرامونش روشن کند. ۹ دی نیز در چنین بستری قابل فهم است؛ بستری که در آن، مرز میان اختلافات داخلی و نگرانی‌های عمیق‌تر درباره سرنوشت کشور، برای بخشی از جامعه پررنگ شد.

وقایع بسیار تلخ سال ۱۳۸۸ صرفاً به یک رقابت انتخاباتی محدود نماند و به‌تدریج ابعاد سیاسی، اجتماعی و رسانه‌ای گسترده‌تری پیدا کرد. طوریکه حتی در بعد بین المللی هم جریان سازی شد و عرصه را برای برخی شیطنت ها و فشارهای خارجی باز کرد!

ادامه‌دار شدن این وضعیت، فضای عمومی کشور را وارد مرحله‌ای فرسایشی کرد و تهدیدات بنیادین و بین المللی این منازعات تند، غیرقابل چشم پوشی شده بود. در چنین شرایطی، ۹ دی برای بسیاری به‌مثابه اعلام موضع و تلاشی برای پایان دادن به این وضعیت و بازگشت آرامش و ثبات تلقی شد؛ هرچند برداشت‌ها و تحلیل‌ها درباره ریشه های این منازعات و تنش ها همچنان متفاوت است.

در ادبیات سیاسی و تاریخی، این‌گونه لحظات معمولاً به‌عنوان نقاط تثبیت یا بازتعریف مسیر شناخته می‌شوند؛ مقاطعی که جامعه می‌کوشد از دل ابهام و تنش، به نوعی جمع‌بندی برسد.

۹ دی هرچند نماد بیعت ملی برای جمهوری اسلامی بود ولی فارغ از قضاوت‌های ارزشی، به‌عنوان یک واقعیت تاریخی سرنوشت ساز در حافظه سیاسی ایران ثبت شده و حذف آن از روایت تاریخ معاصر، تصویر این دوره را ناقص می‌کند.

برای امروز و آینده، ۹ دی بیش از آنکه صرفاً یک مناسبت باشد، موضوعی برای پرسش و بررسی است: جامعه چگونه در شرایط بحرانی به تصمیم‌های جمعی می‌رسد؟ نقش رسانه‌ها، نخبگان و تجربه‌های تاریخی در این فرآیند چیست؟ پاسخ به این پرسش‌ها می‌تواند به درک دقیق‌تر سیاست و جامعه در ایران کمک کند.

در نهایت، آنچه ۹ دی را ماندگار کرده، خودِ حضور مردم است؛ حضوری که بخشی از تاریخ معاصر ایران را شکل داده است. تاریخی که نه فقط حاصل تصمیم نخبگان، بلکه برآیند واکنش‌ها، انتخاب‌ها و کنش‌های اجتماعی مردمی است که در لحظه‌های حساس، به بازیگران اصلی صحنه تبدیل می‌شوند.

۹ دی در واقع، نماد تجلی اراده ملی برای بازگشت ثبات و آرامش به میهن اسلامی و ایران سرافراز مانده در اعصار تاریخ بود.

یادداشت ویژه اعتدال آذربایجان (اعتدال پرس)