نقض حریم خصوصی/ یادداشت حقوقی از داخته وکیل پایه یک دادگستری

اختصاصی اعتدال پرس/ انتظار افراد مبنی بر اینکه در محدوده ­ای از زندگی شخصی خود، بدون دخالت دیگران و در امنیت و آرامش بسر ببرند، توقعی منطقی است٫ توجه به این حریم، در موارد مختلفی قابل تصور است که حریم خصوصی جسمانی، حریم خصوصی مکانی، حریم خصوصی اطلاعات و حریم خصوصی ارتباطات چهار مقوله مهم […]

image_pdfimage_print

اختصاصی اعتدال پرس/ انتظار افراد مبنی بر اینکه در محدوده ­ای از زندگی شخصی خود، بدون دخالت دیگران و در امنیت و آرامش بسر ببرند، توقعی منطقی است٫

توجه به این حریم، در موارد مختلفی قابل تصور است که حریم خصوصی جسمانی، حریم خصوصی مکانی، حریم خصوصی اطلاعات و حریم خصوصی ارتباطات چهار مقوله مهم و مطرح در فصل احترام به حریم خصوصی دیگران می­باشد و جرایمی چون إعمال خشونت در بازجویی از متهم، تفتیش و بازرسی بدنی، ورود غیر مجاز به اماکن خصوصی اشخاص، استراق سمع و هم­چنین استراق بصر، دسترسی غیر مجاز به تصاویر و اطلاعات خصوصی و محرمانه اشخاص، کنترل مکالمات تلفنی افراد و بازکردن نامه­های اشخاص، مهم­ترین جرایم این باب را تشکیل می­دهد٫

با این حال، این حق گاه از جانب دیگران نادیده انگاشته شده و مورد تعرض قرار می­گیرد، بویژه امروزه ابزارهای متعددی وجود دارد که دسترسی و نقض حریم خصوصی دیگران را تسهیل نموده و تبعات سوء تعدی به این حریم را در قلمرو گسترده تری توسعه داده است٫

موضوعی که متأسفانه در سال‌های اخیر به طور تصاعدی در حال گسترش است افشاگری درخصوص اطلاعات خصوصی و ابعاد مختلف زندگی شخصی افراد و همچنین انتشار لحظات و تصاویر و فیلم‌هایی از زندگی و حالت‌های خصوصی افراد در فضای مجازی است که این مورد هم می‌تواند سبب تهیج امنیت اجتماعی و بروز واکنش‌های اجتماعی مردم و هم سبب آثار سویی بر خود شخص و خانواده‌اش باشد٫

یکی از مصداق‌های این موضوع انتشار لحظه سکرات موت خواننده جوان کشورمان در شبکه‌های اجتماعی است که دل هر بیننده و خانواده متوفی را مکدر و متأثر می‌کرد و بسیار جنجال برانگیز شد٫ هنوز مدت زیادی از انتشار فیلم یک خانم در اتاق عمل نگذشته بود که خبر انتشار فیلمی از لحظات آخر زندگی مرتضی پاشایی دهان به دهان چرخید٫ از سوی دیگر افشاء اطلاعات خصوصی و زندگی شخصی افراد با هدف ترور شخصیتی و یا حذف سیاسی اشخاص و رقبا، جزو بداخلاقی های رایج در فضای سیاسی و اجتماعی می باشد٫

در همین خصوص خانم مینو داخته که از حقوقدان های باسابقه و مجرب استان است، مطلبی در تشریح ابعاد حقوقی و جزائی موضوع “نقض حریم خصوصی” در اختیار اعتدال پرس قرار داده است که در زیر می آید٫

با توسعه فضاهای مجازی و نیاز روز افزون اشخاص به استفاده از آن،موضوع حریم خصوصی و حقوق کاربران در فضای مجازی بیش از پیش اهمیت خود را آشکار کرده و بحث حفظ و صیانت از آن مطرح می شود٫ اما ابتدا باید عبارت ” حریم خصوصی ” تعریف شود٫ “حریم” در لغت به معنای “منع و بازداشتن” و در فقه به معنای “چیزی است که نزدیک شدن به آن برای غیر صاحبش ممنوع است”٫

حریم خصوصی یا شخصی از جمله حقوقی به شمار می رود که لازم است همگان با آن آشنا شوند زیرا با آگاهی از حریم خصوصی است که حقوق شهروندی تامین و رعایت خواهد شد٫ مضافاً اینکه قانونگذار هم برای تامین امنیت حریم خصوصی افراد در فضای مجازی مکلف به تدوین نظام حقوقی پاسخگوی و ابزار اجرایی کارآمد می باشد٫حریم خصوصی در قوانین،فرهنگها و جوامع مختلف تعاریف مختلفی دارد ولی آنچه که همگان در آن اتفاق نظر دارند این است که ((شخص آزادانه اطلاعات مربوط به خود را نگهداری کرده به طوری که مانع دسترسی سایرین به آن گردد و خود تصمیم بگیرد که چه وقت و تا چه حد این اطلاعات به دیگران منتقل شود٫ ))

بنابراین کاربران باید حق انتخاب داشته باشند و به آنها اجازه داده شود که روی اطلاعات شخصی خود نظارت داشته و از حقوق خود دفاع کنند٫

به عبارت دیگر حق انسان بر خلوت و داشتن حریم خصوصی به دور از نظارت و مداخله غیرقانونی و خودسرانه دیگران یکی از حقوق اولیه و بنیادین او به شمار می رود که برای برخورداری از چنین حقی نیاز به هیچ دلیل و توجیهی نیست و تجسس و تفتیش در زندگی خصوصی اشخاص،به موجب شرع،عرف،قانون،اصول حقوق بشری و موازین حقوق شهروندی ممنوع است٫

دین مبین اسلام برای حیثیت،کرامت و شخصیت انسان و همچنین حفظ اسرار مردم،ممنوعیت ورود به منزل و خلوت اشخاص و منع تجسس در امور دیگران،جایگاه ویژه ای قائل شده است٫خداوند متعال در آیات ۲۷ و ۲۸ سوره “نور” یکی از مصادیق حق خلوت را مصونیت مسکن برشمرده است و در آیه ۱۲ سوره “حجرات” در مقام بیان یکی از مصداق های حق خلوت،منع تجسس و تفتیش در اسرار و امور دیگران را گوشزد می نماید٫رسول اکرم (ص) نیز تمامی افراد را از تتبع و تجسس در اسرار دیگران نهی نموده است٫

قانون اساسی در اصول ۲۲،۲۳،۲۵ به صراحت حیثیت،جان،مال،حق مسکن و شغل اشخاص را بجز مواردی که قانون تجویز کند از تعرض مصون دانسته است٫همچنین تفتیش عقاید و بازرسی و نرساندن نامه ها،ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی،افشای مخابرات تلگرافی و تلکسی،استراق سمع و ٫٫٫ بجز به حکم قانون ممنوع اعلام کرده است٫

قانونگذار در سال ۸۸ با تصویب موادی من جمله مواد ۱۶،۱۷،۱۸ از جرائم رایانه ای تحت عنوان”هتک حیثیت و نشر اکاذیب” برای افشای اسرار اشخاص مسئولیت کیفری حبس و جزای نقدی تعیین کرده است٫

همچنین در پیش نویس منشور حقوق شهروندی ۹۲ در بنود ۳۱ الی ۳۴ ماده ۳ نیز به بیان لزوم حفظ حریم خصوصی و مسئولیت نقض آن می پردازد٫

ممنوعیت تفتیش و تجسس در زندگی خصوصی افراد تا جایی است که قوانین ما من جمله قانون اساسی، قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری ضمن اعلام ممنوعیت تجسس،متجاوزین به حریم خصوصی افراد و حتی افرادی که بدون مجوز مبادرت به تفتیش و تجسس در زندگی خصوصی ،اسناد مکاتبات ، نامه و مرسلات دیگران می کند را مجرم و قائل به مجازات دانسته است٫همچنین طبق اسناد بین المللی از جمله میثاقین و اعلامیه جهانی حقوق بشر، باید در مراجع انتظامی،قضایی،امنیتی،حقوق افراد مورد احترام قرار گیرد و تجسس و شنود مکالمات و ٫٫٫ جرم و قابل تعقیب باشد٫

امیدواریم که در این زمینه قوای سه گانه با نگاه قویتری نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند و مردم عملاً احساس کنند در زندگی خصوصی خود از تجسس و تفتیش در امان هستند٫

* مینو داخته وکیل پایه یک دادگستری

انتهای خبر