نمایه های آماری مقایسه ای استان آذربایجان شرقی طی دهه گذشته نسبت به متوسط کشوری، عقب ماندگی و پس رفت های قابل توجه در جایگاه استان خصوصا در برخی شاخص های مهم اقتصادی را نشان می دهد

اختصاصی اعتدال آذربایجان(اعتدال پرس)/  به قلم سردبیر؛ بابک محمدزاده علمداری

به رغم برخی توفیقات در توسعه آذربایجان شرقی و رتبه خوب این استان در بعضی حوزه های اقتصادی، لیکن نمایه های آماری مقایسه ای استان آذربایجان شرقی طی دهه گذشته نسبت به متوسط کشوری، عقب ماندگی و پس رفت های قابل توجه در جایگاه استان خصوصا در برخی شاخص های مهم اقتصادی را نشان می دهد که در اینجا اشاره کوتاهی به برخی از این نمایه های آماری نامطلوب می کنیم.

  • توضیح اینکه این گزارش، از آمارهای رسمی سازمان برنامه و بودجه کشور استخراج شده است و چکیده پیش رو، بخشی از گزارش جامع و کلی از نمایه های آماری منفی اقتصادی-اجتماعی و چالش های توسعه در استان است که بمنظور روشنگری و جلب توجه مسئولان محترم استانی در لزوم تغییر نقشه راه توسعه استان و لحاظ تدابیر مقتضی در روند جدید برنامه ریزی های اقتصادی استان در دولت جدید، تهیه شده و بزودی منتشر می شود.

🔻گزیده آماری نمایه های اقتصادی مهم و منفی آذربایجان شرقی در دهه گذشته

۱- تورم

بررسی نرخ تورم سالهای ۱۳۹۸-۱۳۹۰ نشان می دهد در این دوره، نرخ تورم در شهرها و روستاهای استان به ترتیب ۷۹ درصد و ۹۳ درصد و در سطح کشور به ترتیب ۷۲ % و ۷۳ % افزایش داشته، ضمن اینکه نرخ تورم مناطق شهری استان همواره بیش از سطح کشور بوده است.

۲- بیکاری

طی سالهای ۱۳۹۵-۱۳۸۵ نرخ بیکاری استان آذربایجان شرقی از ۹/۶۱ درصد به ۱۳/۵۴ درصد افزایش یافته است این در حالیست که در سطح کشور، نرخ بیکاری از ۱۲/۷۵ درصد در سال ۱۳۸۵ به ۱۲/۵۷ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است!

۳- کسب و کار

بررسی شاخص محیط کسب و کار در استان و کشور در سالهای ۱۳۹۰ لغایت ۱۳۹۸، نشان می دهد عملکرد محیط کسب و کار استان(با شاخص ۶/۰۵) با قرار گرفتن در جایگاه یازدهم کل کشور، نامساعدتر از متوسط کشور(۵/۸۶) بوده است.

۴- تولید ناخالص دولتی

بررسی تولید سرانه استان طی دهه گذشته و مقایسه آن با میانگین کشوری نشان می دهد در تمام سالها، تولید سرانه استان آذربایجان شرقی پایین تر از متوسط کشوری بوده که این امر بیانگر پائین بودن سطح رفاه در استان نسبت به متوسط کشور است و با توجه به بالا بودن نرخ تورم در استان نسبت به سطح کشور، فاصله سطح رفاه در استان از کشور بیشتر است.

۵- درآمدها و اعتبارات دولتی

در حالیکه طی ۱۳۹۸-۱۳۹۰، میزان درآمد مالیاتی وصولی در استان مجموعا ۲۶/۵ % رشد داشته است ولی این رقم در سطح کشوری رشد فقط ۱۸/۵۳ % داشته است. در نقطه مقابل، اعتبارات هزینه ای مصوب استان با سهم ۴/۲۲ درصدی در سال۱۳۹۰ به ۴/۱۸ درصد در سال ۱۳۹۷ رسیده است. همچنین، اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای استان طی سالهای ۱۳۹۰ الی ۱۳۹۸، در حالی رشد متوسط سالانه ۸ % داشته که میانگین رشد سالانه کشوری ۱۰/۴۵ % بوده است. مجموع اعتبارات تملک دارائی های سرمایه ای و هزینه ای مصوب استان نیز از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۸ رشد متوسط سالیانه ۱۲/۶۹ درصدی داشته است درحالیکه طی سالهای فوق اعتبارات مذکور در کل کشور بطور متوسط سالانه ۱۳/۵۶ درصد رشد داشته است . از طرف دیگر، سهم استان از مجموع اعتبارات هزینه ای و تملک دارائی های سرمایه ای مصوب کشور از حدود ۳/۸۶ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۳/۶۳ درصد در سال ۱۳۹۸کاهش پیدا کرده است که این کاهش در بخش تملک دارائی های سرمایه ای استانی بیشتر بوده و نشان دهنده کاهش هزینه دولت در این زمینه در استان است!

۶- حوزه مالی و بانکی

در حالیکه سرانه سپرده در استان نسبت به کشور ۹ درصد رشد داشته و از ۴۸ درصد در سال ۱۳۹۰ به حدود ۵۷ درصد در سال ۱۳۹۸ رسیده است لیکن، نسبت سرانه تسهیلات در استان نسبت به کشور ۱۳ درصد کاهش داشته و از ۵۴/۴۴ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۴۱/۲۵ درصد در سال ۱۳۹۸ رسیده است. این اعداد به وضوح نشان می دهد که سهم استان آذربایجان شرقی از سپرده های کشور بیشتر از سهم استان از مانده تسهیلات کشور می باشد و فاصله بین سپرده های دریافتی و تسهیلات پرداختی توسط نظام بانکی استان بیشتر شده است. از طرفی، نسبت تسهیلات به سپرده ها در سال ۱۳۹۸ برای بانکهای استان ۵۷/۶۷ درصد و برای بانک های کشور ۷۹/۳۸ درصد می باشد، این نسبت نشان دهنده عدم وجود موقعیتهای کافی برای وام دهی در استان یا عدم تمایل مدیران بانکی استان به اعطای وام به دلایل مختلف است.

۷- منطقه آزاد ارس

طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸، از لحاظ پروانه های بهره برداری صادره در بخش صنعت، منطقه آزاد ارس از نظر تعداد، میزان سرمایه گذاری و حجم اشتغال به ترتیب دارای ۱۶/۸ درصد، ۲۴/۸ درصد و منفی ۱۵/۹ درصد متوسط سالانه بوده است این درحالی است که ارقام متناظر برای کل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به ترتیب ۲۹/۱ درصد، ۷۱ درصد و ۲۹/۸ درصد بوده است. این اختلاف آماری فاحش نشان دهنده عمق عقب ماندگی و به نوعی پس رفت منطقه آزاد ارس به عنوان مهمترین قطب اقتصادی استان آذربایجان شرقی می باشد.

  • بابک محمدزاده علمداری – پژوهشگر و دکتری مدیریت توسعه