آسیاب‌ خرابه (به ترکی آذربایجانی: خارابا دییرمان) یکی از مکان‌های دیدنی و گردش‌گری استان آذربایجان شرقی می‌باشد که در شهرستان جلفا و در چند کیلومتری مرز ایران با جمهوری آذربایجان واقع شده است.

این جاذبه گردشگری، در حدود ۲۷ کیلومتری هادی‌شهر و در نوار مرزی ایران و جمهوری آذربایجان در ۵ کیلومتری روستای مینجان آباد، در حاشیه رود ارس قرار گرفته است.

آسیاب‌خرابه، آسیابی آبی بوده است که سال‌ها پیش مورد استفاده مردم منطقه می‌گرفت ولی هم‌اکنون به دلیل تخریب قسمت‌های عمده آن کاربردی ندارد و به همین دلیل به «آسیاب‌خرابه» شهرت یافته است. ارتفاع آسیاب ۱۰ متر و مساحت محوطه پایینی آن ۲۰۰ متر مربع است. برای رسیدن به این مکان دل‌انگیز باید از جاده مرند- جلفا به هادی شهر وارد شد و با عبور از یک جاده آسفالت در نوار مرزی ایران و جمهوری آذربایجان و گذشتن از یک جاده فرعی به دره‌ای باصفا رسید که محل این آسیاب است.

آسیاب‌خرابه شامل آبشارهای کوچک و بزرگ می‌باشد که از بالای کوه به سمت پایین آن سرازیر می‌شود. آب این آبشارها از چشمه‌های متعدد موجود در بالای آسیاب که از کوه کیامکی سرچشمه می‌گیرد، تامین می‌گردد. سطح دیواره‌های آبشار از خزه‌ها و سایر گیاهان آبزی پوشیده شده است به طوری که منظره‌ای زیبا به وجود آمده است. در اطراف چشمه ای که در آسیاب خرابه قرار دارد، درختان انجیر بسیار زیبایی روییده است که چشم اندازی دلپذیر به وجود آورده اند و در سمت راست دره آبشارهای فراوانی به وجود آمده است.

آبشار گل آخیر

آبشار گل ‌آخور یکی از جا‌ذبه‌های دیدنی استان آذربایجان شرقی است که در نزدیکی روستای گل ‌آخور از توابع دهستان ارزیل بخش خاروانا شهرستان ورزقان قرار گرفته ‌است. آب این آبشار از کوه‌های شمالی و مرتفع این روستا سرچشمه گرفته و پس از عبور از داخل روستا، به یک آبشار زیبا به ارتفاع حدود ۱۰ متر تبدیل می‌شود. ادامه آبشار پس از عبور از دره زیبا و سرسبزی از روستای ارزیل، به رود طرزم می‌پیوندد و رود بزرگی تشکیل داده و به سمت روستای حاجیلار و کبود گنبد سرازیر می‌شود.

واژه گل آخور (آخیر) در زبان ترکی آذربایجانی به معنای «تالاب جاری» می‌باشد.

ائل گولی (شاه گولی)

شاه‌گلی یا همان ائل گولی فعلی یکی از مهم‌ترین گردشگاه‌های شهر تبریز است که در جنوب شرق آن و در ۷ کیلومتری مرکزشهر واقع شده‌است. این مکان در زمان آق‌قویونلوها ایجاد شده و در دورهٔ صفویان گسترش یافته‌است.

با احداث هتل ۵ ستاره و بین‌المللی شاه‌گلی، این گردشگاه جنبهٔ جهانی پیدا کرده‌است. عمق دریاچهٔ شاه‌گلی ۱۲ متر بوده و در محوطهٔ آن قایقرانی انجام می‌شود. همچنین شهربازی (لوناپارک) و نیز مسافرخانه‌های متعددی در داخل این گردشگاه وجود دارد.

شاه‌گلی تا پیش از روی‌کارآمدن صفویان، بزرگترین منبع ذخیرهٔ آب جهت آبیاری باغ‌های مناطق شرقی تبریز تا دروازهٔ تهران و تپلی‌باغ بوده‌است. در دوران حکومت صفویان، تمام شن و ماسه و نخاله‌های موجود در محوطهٔ داخلی دریاچهٔ فعلی خالی شده و دیواره‌ای سنگی به دور آن کشیده شد.

در دوران قاجار در پیرامون استخر شاه‌گلی خیابان‌هایی جهت عبور و مرور احداث گردید و در جوار این معابر، درختان درخت تبریزی، بید مجنون و گل‌های اطلسی متعددی در چندین ردیف جهت تزئین گردشگاه و پاکی آب و هوا کاشته شد.

شاه‌گلی در دوران پهلوی به شهرداری تبریز واگذار شد تا به یک گردشگاه عمومی تبدیل شود. سید باقر کاضمی (مهذب‌الدوله) استاندار وقت آذربایجان شرقی، نخستین تعمیرات اساسی را در محوطهٔ این گردشگاه به انجام رسانید.

در مرکز استخر شاه گلی، عمارت کلاه‌فرهنگی هشت ضلعی وجود دارد که امروزه به‌صورت یک تالار پذیرایی مورداستفاده قرار می‌گیرد و به کاخ شاه گلی مشهور است. این بنا پیشتر ساختمانی خشتی بود که در سال ۱۳۴۶ تخریب گشت و با همت شهرداری تبریز و استانداری، جای خود را به یک ساختمان زیبا و مقاوم داد.

به کمک کارشناسان سازمان آمار و فناوری اطلاعات شهرداری تبریز، سرویس اینترنت بی سیم برای استفاده گردشگران و شهروندان تبریزی در پارک شاه گلی برقرار گردید. به گزارش روابط عمومی سازمان، براساس پیشنهادی از سوی مدیریت گردشگری شهرداری تیریز و جهت سهولت برقراری ارتباطات اینترنتی گردشگران در تبریز، معاونت فنی سازمان آمار و فناوری اطلاعات اقدام به بسترسازی برای ایجاد این سرویس نمود و در مدت ۱۰ روز دو فرستنده، هرکدام با پوششی به شعاع ۳۰۰ متر کروی در ضلع شرقی و جنوبی شاه گلی نصب گردید.

اولین مرکز اطلاع رسانی هوشمند کشور در مجموعه تاریخی و تفریحی شاه گلی بنا شده است. این مرکز شامل ۴ دستگاه کیوسک اطلاع رسانی است که در اتاقک شیشه ای ویژه ای قرار گرفته است و اطلاعات مختلفی از جمله تاریخچه و توضیحاتی در مورد مجموعه باستانی شاه گلی و اطلاعات گردشگری شهر تبریز مثل مراکز تجاری، بازارها، مراکز تفریحی، پارکها، موزه ها، مراکز اقامتی و برخی موارد دیگر را در اختیار گردشگران و علاقه‌مندان قرار می دهد. همچنین با توجه به اینکه اطلاعات این مرکز بر اساس وب می باشد، امکان دسترسی گردشگران از طریق اینترنت نیز به این وب سایت فراهم شده است.

دریاچهٔ شاه گلی با ۵٫۵ هکتار وسعت، گنجایش ۷۲۰۰۰۰ متر مکعب آب را دارد. این دریاچه پس از انقلاب اسلامی ایران به ایل‌گلی (دریاچهٔ عشایر) تغییرنام داده‌است.

یکی از شعبه‌های رودخانهٔ لیقوان که از نزدیکی روستای چاوان می‌گذرد، به‌صورت جویباری کوچک از سمت جنوب‌شرقی دریاچهٔ شاه‌گلی وارد آن شده و آب آن را تأمین می‌نماید.

تپهٔ نسبتاً بلندی در بخش جنوبی دریاچهٔ شاه‌گلی قرار گرفته که جنگل‌کاری شده و آبشارهای مصنوعی متعددی از این تپه به سمت داخل دریاچه سرازیر می‌شود. همچنین از ضلع جنوبی دریاچه تا مرکز آن و محل کاخ شاه‌گلی، خیابانی کشیده شده که عمارت کلاه‌فرنگی را به‌صورت یک شبه‌جزیره درآورده‌است.

این دریاچه در هنگام فصل زمستـان با نمایی زیبا آمیخته‌ای از یخ و آب، خود را می نمایاند. در زمان یخ زدن دریاچه ماهی‌هایی که در این آب زندگی می‌کنند نمی‌توانند به سطح آب برسند و به همین دلیل رشد آن‌ها کند می‌شود.

عمارت کلاه‌فرهنگی هشت‌ضلعی موجود در مرکز دریاچهٔ شاه‌گلی که به کاخ شاه‌گلی شهرت دارد، امروزه به‌صورت یک تالار پذیرایی مورداستفاده قرار می‌گیرد. این بنا پیش‌تر یک ساختمان یک‌طبقهٔ خشتی و فرسوده بود. شهرداری تبریز در سال ۱۳۴۶ خورشیدی ساختمان پیشین را تخریب و عمارت دوطبقهٔ جدید و مقاومی در محل آن احداث کرد.

کاخ شاه‌گلی در دوران حکومت سلطان یعقوب آق‌قویونلو احداث شده و در دوران سلطنت صفویان گسترش یافته‌است. قهرمان میرزا (هشتمین پسر عباس میرزا) نیز این عمارت را تکمیل‌تر نموده و آن را به‌صورت یک گردشگاه سلطنتی برای درباریان قاجار درآورده‌است.

بدین ترتیب شهر تبریز از دوره قاجاریه دارای دستگاه‌های اطفای حریق و پمپاژ آب با پمپ‌های مسی دستی دو طرفه بود. این وسایل در حال حاضر در موزه آتش‌نشانی تبریز نگهداری می‌شوند. این برج یکی از نمونه‌های نادر در نوع خود است که تاکنون باقی مانده است.

برج دوزال جلفا

برج دوزال در ۶۵کیلومتری شهرستان جلفا در مکانی بسیار باصفا بر فراز کوهی مشرف به رود ارس بر روی آرامگاه امامزاده شعیب بنا شده است.

این برج که قدمت آن به اواخر قرن هفتم هجری و دوره حکومت ایلخانی می‌رسد، دارای هشت ضلع آجری بلند است که روی یک قاعده سنگی استوار شده و در هر ضلع آن، طاق‌نمایی بلند با طاق‌ جناغی قرار دارد. حاشیه‌ای از تزئینات معرق با کاشی‌های لاجوردی و فیروزه‌ای دور تا دور قسمت بالای برج را جلوه‌گر ساخته است.

روستای دوزال به سرسبزی و خرمی و میوه‌های فراوان باغ‌هایش به‌ویژه برنج معطر در منطقه شهرت دارد.

آرامگاه امامزاده شعیب که به گفته خادم آن، فرزند امام موسی کاظم(ع) و برادر حضرت امام‌رضا(ع) است و نیز آرامگاه امامزاده محمد فرزند امامزاده شعیب در روستای «نوجه مهر» در نزدیکی دوزال، زیارتگاه اهالی این روستاها و بسیاری از ساکنان آبادی‌های مسیر رود ارس است.

کشاورزان هر سال پس از برداشت محصول به زیارت امامزاده شعیب و امامزاده محمد می‌روند و نذورات خود را ادا می‌کنند.

بندر رحمانلوی آذربایجان شرقی

بندر رحمانلو از توابع دهستان دیزجرود غربی بخش مرکزی شهرستان عجب شیر، در ساحل شرقی دریاچه ارومیه واقع شده است. این بندر یکی از بنادر مهم و به نظر صاحب‌نظران، زیباترین نقطه دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی است که به عنوان منطقه ملی گردشگری معرفی شده است. ساحل این بندر تاریخی از زمان‌های دور و به ویژه قاجاریه، محل تفریح عمومی مردم و شاهان این سلسله بوده است. در سمت شمالی بندر رحمانلو اسکله‌ای برای پهلو گرفتن کشتی‌های باری و مسافری و در بخش جنوبی محلی برای مسافرینی که به منظور استفاده از آب و لجن دریاچه به این بندر می‌آیند، احداث شده است.

از دیگر امکانات این منطقه گردشگری، احداث پیست سوارکاری به طول یک کیلومتر توسط اداره تربیت بدنی شهرستان عجب شیر می‌باشد.

تالاب قوری گل

تالاب قوری گل در ۴۲ کیلومتری شرق تبریز در کنار جاده تبریز- تهران واقع شده است. این تالاب با مساحت تقریبی ۲۴۵ هکتار و عمق متوسط ۴/۵ متر، از نظر شرایط زیستگاهی برای پرندگان آبزی به خصوص اردک سرسفید بسیار مناسب بوده و به عنوان تالاب بین‌المللی به ثبت رسیده است. آب این تالاب از آب‌های جاری ناشی از برف و باران و تعدادی چشمه‌های زیرزمینی که در کف تالاب قرار دارند، تأمین می‌شود. این دریاچه از سال ۱۳۴۸ خورشیدی به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شده و از سوی سازمان شیلات، برنامه تکثیر و پرورش ماهی در آن به مرحله اجرا گذارده شده است.

این مکان به نام‌های مختلف نامیده می‌شود. در گویش محلی این مکان «قوری گول» به معنی استخر خشک نامیده می‌شود. برخی آن را «دوری گول» به معنی استخر آب زلال و برخی «قویی گول» به معنی استخر گودال ژرف و عمیق می‌نامند.

جنگل طبیعی انداب اهر

جنگل طبیعی انداب در ۲۵  کیلومتری اهر- مشگین شهر و بر فراز کوه‌های سرسبز روستای انداب واقع شده است و از آنجایی که بخش عمده پوشش گیاهی آن را درختان فندق تشکیل می‌دهند، به پارک جنگلی فندقلو نیز معروف می‌باشد. منطقه گردشگری فندقلو هر ساله پذیرای گردشگران بسیاری در فصل تابستان می‌باشد و به همین دلیل یک کمپ گردشگری در ورودی پارک جنگلی فندقلو احداث شده است.

از دیگر جاذبه‌های این پارک جنگلی وجود یک رأس مارال آذربایجان است که از گونه‌های نادر و زیبای این منطقه به شمار می‌رود.

حمام کردشت