ولی انگار این تنها وجه مثبت ماجرا بود و فراموشی به سراغ همه ما آمده بود که به سادگی فراموش کردیم بهار سال گذشته هم در مدت زمانی اندک عددهای تراز آب اوج گرفت ولی با آغاز گرما و کاهش بارش‌ها، آن آب اندک جمع شده هم تبخیر شد و تمام.

در روزهای اردیبهشت دیگر خیال همه آنقدر از وضعیت حال دریاچه خوب بود که حتی دکتر روحانی سی اردیبهشت در نخستین سفر خود به تبریز وقتی در ورزشگاه تختی با مردم سخن می‌گفت با رضایت خاطر و آسودگی از اقدامات خوب ستاد احیای دریاچه ارومیه خبر داد و از جان گرفتن دوباره آن.

شاید همین موضوع بالا آمدن نسبی تراز آب دریاچه بود که خیال سایر مسئولان را هم آسوده کرد از اینکه نیاز نیست در این سفر به آذربایجان‌شرقی زمانی برای حضور در شهرستان‌های حوضه دریاچه اختصاص دهد و برخی دیگر هم مانند معصومه ابتکار بانوی محیط زیست ایران به طور کلی ترجیح دادند در این سفر رئیس‌جمهور را همراهی نکنند.

با مردم درباره احیای دریاچه ارومیه شفاف صحبت کنیم

نماینده مردم بناب در مجلس شورای اسلامی با اشاره به مطالبات مردم منطقه در مورد احیای دریاچه ارومیه می‌گوید: در بحث دریاچه ارومیه باید ما مسئولان افراد مقصر را در این خصوص پیدا کنیم و افرادی که آن موقع با کارهای غیرکارشناسی خود این بلاها را به وجود آوردند، به مردم معرفی کنیم.

حجت‌الاسلام محمد باقری‌بنابی با تاکید بر اینکه باید با مردم شفاف صحبت کرده و اعلام کنیم که این کارها در آن مقطع اشتباه بوده است، یادآوری می‌کند: ما نمی‌گوییم که افراد مقصر از فعالیت‌های اجتماعی محروم شوند و یا خدای نکرده اعدام شوند؛ ولی مردم باید بدانند که در سیستم اجرایی کشور افرادی بودند که کار غیرعلمی انجام دادند و چندین هزار میلیارد تومان به کشور هزینه تحمیل کردند.

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینکه کشور از انجام کارهای غیرکارشناسی آسیب‌های زیادی دیده است؛ ادامه می‌دهد: در سال‌های گذشته دنبال این بودیم که کانال‌های موجود را بتونی کنیم؛ چرا این اتفاق نیفتاد؟ کدام افراد مقصر بودند از این رو مدیران اجرایی کار غیرعلمی و غیرکارشناسی انجام ندهند.

باقری‌بنابی با اشاره به اینکه متأسفانه در بحث احیای دریاچه ارومیه من مدیریت جهادی را احساس نمی‌کنم، ادامه می‌دهد: مسئولان باید ابعاد گسترده خشک شدن دریاچه ارومیه را به عنوان بحران جدی در منطقه دانسته و خود را متعهد و مکلف به احیای آن بدانند.

هر چند به زعم خود مسئولان نیز موضوع خشک شدن دریاچه ارومیه تا اندازه زیادی حساسیت برانگیز شده و در این بین مسئولان نیز ترجیح می‌دهند در این جاده پر حدیث و خطر به آرامی و گاه لاک‌پشتی حرکت کنند ولی در ضلع دیگر این ماجرا نیز مردم قرار دارند؛ مردمی که به چشم یک موضوع جنجالی سیاسی که نه، به چشم نوستالوژی‌ای به جا مانده از دوران خوش گذشته خود به دریاچه نگاه می‌کنند و خواهان جلوگیری از زوال خاطرات خود هستند.

از طرف دیگر هشدارهای ناشی از آسیب‌های پس از خشکی دریاچه نیز تنها متوجه مردم بی‌گناه شهرستان‌های حوضه دریاچه است و آن ۶ میلیون نفری که در اثر مرگ دریاچه باید نوع دیگری از زندگی در این حوضه را تجربه کرده و یا از منطقه خود کوچ کنند.

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه دوستان ما در محیط زیست باید تلاش کنند تا بلکه به وظایف محوله خود عمل کنند، می‌گوید: متأسفانه محیط زیست به علت کم کاری اعتبار سال قبل خود را هم نتوانست جذب کند.

عیسی کلانتری در نشست کارگروه آب و کشاورزی شهرستان بناب ادامه داد: ستاد احیای دریاچه ارومیه هم اکنون به دنبال کاهش میزان آب مصرفی در حوضه آبریز آن بوده و در این زمینه تمام امکانات را در اختیار نهادها قرار می‌دهد.

وی یادآوری می‌کند: کاهش مصرف آب، افزایش بهره‌وری با صنعتی شدن کشاورزی و بهبود وضعیت درآمدی و معیشتی کشاورزان حاشیه دریاچه ارومیه از اهداف مهم طرح احیای این دریاچه است.

 دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با انتقاد از عدم همکاری مسئولان محیط زیست در زمینه احیای دریاچه ارومیه گفت: محیط زیست متأسفانه به علت کم کاری اعتبار سال قبل خود را هم نتوانست جذب کند.

در روزهای اخیر با افزایش ریزگردهای موجود در کلانشهر تبریز که هوای آن را به درجه ناسالم رساند و شهروندان را بار دیگر مجاب به استفاده از ماسک کرد، حرف و حدیث‌هایی مبنی بر نمکی بودن این ریزگردها مطرح شد.

هر چند تمام این نقل قول‌ها در محافل خودمانی و مردمی گفته می‌شد ولی شاید همین‌ها زنگ خطری باشد برای مسئولان که با پنهان کاری و پاک کردن اصل ماجرا سعی در بحرانی جلوه ندادن شرایط دارند.

حمید قاسمی مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه امسال در تبریز ۸ روز هوای ناسالم داشته ایم، می‌گوید: سنجشی که صرفا بتوانیم از آن طریق ریزگردها را بررسی کنیم، نداریم؛ از طرفی ۸۰ درصد از ریزگردهای تبریز فرامنطقه‌ای است که در میان آن از خاک‌های شور آن مناطق نیز می‌آید و نمی‌توان اینها را از یکدیگر تفکیک کرد.

وی ادامه می‌دهد: مالچ‌‌پاشی در کانون‌های ریزگردهای نمکی در حال مطالعه است و نتایج آن به زودی اعلام می‌شود.

 از سوی دیگر دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه هم می‌گوید: برای طرح‌هایی که توسط محیط زیست و سازمان جنگل‌ها برای جلوگیری از خطرات احتمالی ریزگردها انجام می‌شود، هیچ مشکل اعتباری وجود ندارد و وظیفه محیط زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع جلوگیری از ریزگردهاست.

هر چند موضوع احیای دریاچه ارومیه نخستین وعده انتخاباتی دکتر روحانی به مردم آذربایجان بود و نخستین مصوبه دولت یازدهم پس از شکل‌گیری؛ ولی طی دو سال اخیر حتی با تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه و کارگروه‌های مختلف آن، باز هم مردم به طور ملموس شاهد تغییری در روند خشک شدن دریاچه نبوده‌اند.

عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضرورت انجام کار کارشناسی در خصوص احیای دریاچه ارومیه اظهار می‌کند: چه لزومی دارد با یک کلمه «نه کاشت» و یا «به کاشت» تصمیمات کیلویی برای موضوع گرفته شود.

محمدحسین فرهنگی با تشریح عملکرد مجلس شورای اسلامی در خصوص احیای دریاچه ارومیه می‌‌گوید: مجلس آماده است تمام طرح‌های مربوط به احیای دریاچه ارومیه را تصویب کند.

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: ضمن تقدیر و تشکر از تلاش‌های دولت برای احیای دریاچه ارومیه از تمام دستگاه‌های اجرایی و اقشار مختلف مردم می‌خواهم همه باهم برای احیای دوباره این دریاچه و نجات محیط زیست و زندگی در این منطقه تلاش کنند.

طبق آمارها در تاریخ دهم خرداد امسال سطح آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۰٫۵۵ سانتی متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته خود ۹ سانتی متر کاهش یافته است و حالا به فاصله تنها یک هفته یعنی ۱۷ خرداد سطح آب دریاچه کاهش ۱۵ سانتی‌متری را تجربه می‌کند.

خشک شدن و یا کم شدن آب دریاچه تعادل اکولوژیک شمال‌ غرب کشور را برهم می‌زند، آب و هوا را تغییر داده و با تاثیرگذاری مستقیم بر روحیات مردمی که سالیان سال با دریاچه زندگی کرده‌اند، موجب مهاجرت میلیونی آنها می‌شود.
حضور دریاچه تاکنون سبب ایجاد ویژگی ساحلی به این منطقه کوهستانی و تعدیل آب و هوا شده است.
۲۰ سال از زمان آغاز کاهش ارتفاع آب دریاچه ارومیه می‌گذرد، اینک دانشمندان معتقدند چنانچه دریاچه ارومیه خشک شود، منطقه تبدیل به بیابانی به وسعت ۵۷۰ هزار هکتار با ۸ میلیارد مترمکعب نمک می‌شود که با وزش نخستین بادها به جای شن یا رس، این نمک است که در هوا منتشر شده و موجب تخریب محیط زیست می‌شود، تخریبی که بدون شک از مرزهای کشور خواهد گذشت و در خوش بینانه‌ترین شرایط کشورهای همسایه را نیز در شرایط بحران زیست محیطی گرفتار خواهد کرد.
اینک این ماییم و این لبخند نمکین دریاچه‌ای در حال مرگ، دریاچه‌ای که با همه زیبایی‌اش با همه قدمت‌ خود و با همه نعمت‌هایش در حال نابودی است، این نابودی یعنی نابودی سه درصد از خاک ایران و ایرانی با پیکری زخمی برجای می‌ماند.
امروز برگی دیگر از تاریخ در حال نگارش است، اگر خشک شدن دریاچه در این ورق نوشته شود، هیچ‌گاه وجدان تاریخ ما را نخواهد بخشید، اگر چه دریاچه هامون چند سال پیش توسط بیگانگان خشکانده شد ولی اینک دریاچه ارومیه به دست خودمان در حال خشکیدن است.

هم‌اکنون این ماییم که باید تصمیم بگیریم، نگاه به آینده، نجات دریاچه ارومیه، رهایی بخشیدن دریاچه اقدامات دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد یا این‌که بپذیریم همین شرایط را ادامه دهیم، سلام طبیعت را پاسخ نگوییم، از تازیانه‌هایی که بر شانه‌اش نواخته‌ایم درس نگیریم و آنگاه بگذریم رافت و مهربانی طبیعت به قهری بدل شود که دیگر به سادگی نتوان آن را مدیریت کرد.
این انتخاب ماست، باید انتخاب کنیم که امانت در دست خویش را چگونه نگه‌د‌اریم و چگونه آن را به نسل بعد از خویش تحویل دهیم و آنچه که تاکنون در دفترچه عمل خودمان نگاشته‌ایم به هیچ کدام از ما در هر جایگاهی که هستیم نمره قبولی نمی‌دهد، حتی به عنوان یک شهروند.

_{نگارنده: سحر فکردار/فارس}