مزیتهای ویژه ترانزیتی ایران و آذربایجان شرقی و فرصت استثنایی که از دست رفت!

غفلتی به بهای چند میلیارد دلار برای استان آذربایجان شرقی!

آذربایجان شرقی برای تبدیل شدن به کانون اتصال کرویدرهای بین المللی شمال -جنوب و شرق - غرب که امتیازات اقتصادی و حتی مزیت سیاسی استثنایی به همراه داشت، یکی از این فرصتهای بزرگ را از دست داد و فرصت دوم هم در خطر غفلت و بی برنامگی قرار دارد.

image_pdfimage_print

   گزارش ویژه اعتدال آذربایجان(اعتدال پرس) به قلم : بابک محمدزاده علمداری – سردبیر

فرصتی طلایی که به غفلت سوخت

طی روزهای اخیر شاهد دو رویداد بزرگ و البته تلخ برای ایران خصوصا استان آذربایجان شرقی بودیم که جبران آن سخت و شاید هم ناممکن خواهد بود.

در طول تاریخ، ایران و استان آذربایجان شرقی با قرارگیری در مسیر امتداد شبکه های بین المللی ارتباطی همچون جاده ابریشم نقش بازرگانی و تجاری برجسته ای داشته است. ولی بی برنامگی و مسامحه مدیران اقتصادی در سطح ملی و استانی نهایتا موجب شد نقش ایران و آذربایجان شرقی از سوی کشورهای همسایه قاپیده شده و ما را محروم از فعالیت های سرشار از درآمد بخش لجستیک و ترانزیت قرار دهند.

مزیتهای ویژه ترانزیتی ایران و آذربایجان شرقی و فرصت استثنایی که از دست رفت!

  جمهوری اسلامی ایران با توجه به قرارگیری در منطقه جنوب غرب آسیا به لحاظ موقعیت ممتاز جغرافیایی در توزیع و باز توزیع کالاهای منطقه ای از جمله نقاط مورد توجه کشورهای تولید کننده و مصرف کننده کالا و شرکتهای حمل و نقل بین المللی می باشد. ایران به سسب همین مزیت خود، هر سال توانایی ترانزیت ۱۰۰میلیون تن کالا را دارد درحالیکه در شرایط فعلی، حجم ترانزیت از ایران حداکثر ۱۲ میلیون تن است.

همچنین آذربایجان شرقی با عنایت به قرارگیری در محل عبور کریدورهای بین المللی به اروپا و کشورهای cis (قرار گرفتن در نقطه جغرافیایی تلاقی دو کریدور بسیار مهم و استراتژیک شمال-جنوب و شرق-غرب)بهترین جایگاه را در عرصه فعالیت های لجستیکی دارد که وجود منطقه آزاد ارس و منطقه ویژه سهلان با جمیع مزیت های قانونی و توانمندیهای محیطی می تواند سالانه دهها میلیارد دلار درآمد پایدار نصیب کشور و استان نماید.

طبق مطالعات متخصصین اقتصادی، استان آذربایجان شرقی چهارمین اولویت هاب یا پایانه ترکیبی ایران است که از ۱۰۰۰ میلیون تن کالای جابجا شده در بین هابها قادر است ۱۲۰ میلیون تن کالا را از خود عبور دهد و حتی این هاب قادراست  محل تمرکز و پردازش کالا و ایجاد ارزش افزوده برای کشورهای منطقه ای گردیده و زمینه شکل گیری یک کریدور منطقه ای با کشورهای هدف بمانند ترکیه،روسیه،گرجستان، ارمنستان و آذربایجان و عراق گردد که که اگر برای هر تن فقط در عرصه ترانزیت ۲۰۰ دلار سود در نظر بگیریم در صورت تحقق این امر سالانه دهها میلیارد دلار درآمد پایدار نصیب کشور و استان می شود.

ولی متاسفانه ایران(خصوصا آذربایجان شرقی) برای تبدیل شدن به کانون اتصال کرویدرهای بین المللی شمال -جنوب و شرق – غرب که امتیازات اقتصادی و حتی مزیت سیاسی استثنایی و بی نظیری می توانست بوجود آورد، یکی از این فرصتهای بزرگ را از دست داد و فرصت دوم دیگر هم در خطر غفلت و بی برنامگی قرار دارد. فرصتی که جبران آن بسیار سخت و شاید هم ناممکن است.

تصویر مرتبط

۱- کریدور جنوب-شمال و غفلتی به بهای چند میلیارد دلار برای استان آذربایجان شرقی

این کریدور که خلیج فارس را به قفقاز و آسیای میانه و از آنجا به ترکیه و اروپا وصل می کند، از بزرگترین طرح های ترانزیتی استراتژیک بین المللی است که مسیر حمل‌ونقل و ترانزیتی مستقیم با مسافتی کوتاه تر، امن‌تر و با مزیت اقتصادی بیشتر را برای جنوب شرق آسیا به اروپا و کشورهای cis ایجاد می کند و احداث آن به واسطه توافقی که در سال ۲۰۰۰ میان تهران، باکو و مسکو صورت گرفت، در دستور کار جدی قرار گرفته است.

با توجه به زیرساختهای موجود در ایران، محتمل ترین مسیر برای احداث این کریدور، مسیر ایران(خلیج فارس_جلفا-باکو-روسیه و ترکیه) اعلام شده است و تحقق آن می تواند موجب جهش اقتصادی بی نظیر در کشور از جمله در شمال غرب ایران شود خصوصا اینکه در راستای اجرای این کریدور، جلفا به عنوان کانون اتصال این کریدور در شمال ایران – قفقاز در نظر گرفته شده و طرح احداث مرکز بین المللی دپوی کالا در جلفا در همین راستا قرار بود راه اندازی شود. ولی …

متن خبری که هفته پیش منتشر شد:

وزیر اقتصاد ایران در سفر هفته پیش خود به جمهوری آذربایجان با الهام علی‌اف رئیس‌جمهور این کشور دیدار کرده و در خصوص نحوه اتصال خط راه آهن بین دو کشور گفت: با اتمام خط آهن رشت – آستارا ، تمام کشورهای همسایه ایران در جنوب ، غرب و شرق که شامل ۱۴ کشور است به آذربایجان وصل می‌شوند و آذربایجان نیز از طریق خلیج فارس به آسیای جنوب شرقی وصل می شود/ایسنا

رئیس‌جمهوری آذربایجان نیز در سفر اخیر خود به تهران با اشاره به ضرورت تکمیل کریدور شمال و جنوب، گفت: همه توافقات برای احداث راه‌آهن رشت – آستارا انجام شده و درحال تکمیل است. همچنین رئیس‌جمهوری روسیه نیز در سفر به تهران ضمن تاکید بر ضرورت توسعه همکاری‌های ایران، روسیه و آذربایجان در بخش حمل‌و‌نقل، ترانزیت خواستار تسریع در ایجاد کریدور جنوب-شمال شد. /ایرنا

این در حالی بود که جهت اتصال دو بخش جنوبی و شمال این کریدور در داخل ایران و از بین طرح های پیشنهادی مختلف، آذربایجان شرقی و خط ریلی تبریز- جلفا- باکو(با تکمیل قطعه منفصل کوتاه بین جلفا و باکو در حد فاصل مرز ارمنستان) مناسبترین مسیر پیشنهادی بود ولی مسامحه مسئولان استان (و البته همراه با اعمال نظرهای خاص در مرکز) موجب شد مسیر رشت-آستارا مورد توافق نهایی قرار گیرد. که با اجرایی شدن این توافق، آذربایجان شرقی فرصت بی نظیر و استثنایی تبدیل شدن به مرکز بین المللی دپوی کالا و کانون ترانزیت منطقه ای را از دست داد.

تصویر مرتبط

۲- کریدور شرق-غرب و دومین فرصت سوزی بزرگ

هفته گذشته همچنین خبر رسید رهبران کشور‌های آذربایجان، ترکیه و گرجستان خط راه‌آهن ۸۲۶ کیلومتری (۵۰۰ مایل) را که سه کشور را به هم متصل می‌کند افتتاح کردند.

این خط آهن مسافربری و باری که ظرفیت حمل ۱ میلیون مسافر و ۵ میلیون تن بار را دارد بخشی از جاده ابریشم بزرگ است که با کنار گذاشتن ایران(به دلیل مسامحه و بی برنامگی مسئولان ذیربط) و انتخاب مسیری دیگر از نوار جنوبی روسیه، سه قطب اقتصادی بزرگ روسیه ، اروپا و چین را به هم متصل می‌کند.

طرح بلند پروازانه چین و روسیه برای احداث کریدور شرق – غرب و  اتصال ریلی شرق آسیا  به اوراسیا در راستای فعال سازی جاده ابریشم جدید(مسیر ریلی) و احیای این مسیر اسرتراتژیک تجاری-ترانزیتی که محل قرار گرفتن قدرتهای برتر اقتصادی و بازارهای بزرگ دنیا و نیز نقطه اتصال کشورهای مسیر این کریدور به همدیگر است، طراحی شده بود و پیشنهاد اولیه در احداث این کریدور، مسیر ایران (با توجه به زیرساختهای تقریبا آماده خصوصا مسیر ریلی موجود در این حدفاصل و قرار داشتن در نقطه تلاقی این کریدور با کریدور جنوب-شمال) بود که متاسفانه به علت غفلت و مسامحه کاری مسئولان ایرانی، کشورهای دینفع این مسیر(روسیه و آذربایجان و ترکیه) بعد از سالها معطلی نهایتا ترجیح دادند خود مستقیما وارد عمل شده و با کنار گذاشتن ایران، این خط ریلی را در مسیر بندر ترکمن باشی ترکمنستان(از طریق دریای خزر) – باکو – تفلیس- کارص ترکیه احداث و دو روز پیش به بهره برداری برسانند.

این خط جدید که سرعت آن دو برابر مسیر دریایی و هزینه آن نصف سفر هوایی است زمان سفر را بین چین و اروپا حدود ۱۵ روز کاهش می‌دهد و سالانه میلیاردها دلار نصیب کشورهای منطقه می کند که بی برنامه گی و تسامح مسئولان کشور ، منجر به یک فرصت سوزی عظیم و غیرقابل جبران گردیده و سهم ایران از این درآمد عظیم، تقریبا هیچ شود!

نکته جالب و تاسف انگیزتر اینکه، هزینه این پروژه یک میلیارد دلاری تماما از صندوق نفت دولتی آذربایجان فاینانس شد.

   نتیجه تصویری برای راه آهن جلفا

گفتنی است، این کریدور در صورت عبور از ایران لاجرم از مسیر ریلی موجود در شمال غرب می بایست عبور می کرد و آذربایجان شرقی خصوصا جلفا و سهلان می توانست نقطه اتصال این کریدور با کریدور جنوب-شمال گردیده و اهمیت استراتژیک مضاعف پیدا کنند. فرصتی که عملا موجب انتقال مرکزیت فعالیتهای تجاری ترانزیتی از دبی به جلفا شده و می توانست جهش اقتصادی بی نظیری در استان گردد.

۳- احداث بندر خشک ارس و فرصتی که نیاز به تکمیل دارد

چند روز پیش مسئولان منطقه آزاد ارس از توافق برای احداث بندر خشک در منطقه آزاد ارس(جلفا) خبر دادند هرچند این طرح مزیتهای اقتصادی خوبی دارد  و البته باید خیلی پیش از اینها به اجرا درمی آمد ولی باید دقت کرد این طرح اولا نمی تواند این خسارت عظیم از دست رفته را جبران کند و دوما موفقیت این طرح نیازمند هماهنگی با طرح های راهبردی بالادستی و اجرا در قالب مدیریت زنجیره تامین است لذا باید تامل و دقت بیشتری در اجرای این طرح داشت.

  • بابک محمدزاده علمداری / سردبیر اعتدال پرس- کارشناس ارشد مدیریت

   

با سپاس ویژه از جناب مهندس نوشیروان زاده کارشناس ارشد حوزه حمل و نقل که ما را در تهیه این گزارش یاری کردند.

انتهای خبر