*تحلیلی بر یک خبر/با گذشت بیش از۱۰سال از تاسیس منطقه آزادارس، هر مدیری که به این منطقه آمده ساز خود زده و سلیقه خود را محور توسعه آن تعیین کرده است! بطوریکه نه تنها این سازمان مهم اقتصادی در طول عمر نسبتا کوتاه خود، شاهد تغییرات متعدد و زود به زود راس مدیرت و حتی مجموعه های زیردستی خود شده است(۶ مدیرعامل در طول ۱۰ سال)، بلکه با هر بار تغییر در ترکیب مدیریتی آن، سیاستها و اولویتها و حتی بعضا استراتژی های کلان نیز دستخوش تغییر و یا حداقل جابجایی اولویتی قرار می گیرد.

عرب باغی، مدیرعامل جدید منطقه آزاد ارس که از مدیران باتجربه بخش صنعتی بوده و به نظر می رسد ایده های خوبی هم در این زمینه دارد، سرلوحه برنامه ریزی خود در این منطقه را توسعه صنعتی قرار داده که این امر در جریان سفر امروز مشاور رییس جمهور و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به جلفا، از سوی ترکان که وی نیز یک مدیر صنعتی است، مورد تایید و حتی تاکید بیشتری قرار گرفت.

با نگاهی به روند اولویت های کاری و سرمایه گذاری مدیران قبلی منطقه آزاد ارس نشان می دهد، مهندس رنجبر مدیرعامل چهار سال پیش ارس که یک مدیر عمرانی برآمده از سیستم شهرداری بود در طول مدیریت خود در این منطقه تمرکز اصلی فعالیتها و بودجه سازمان را حوزه عمران و ساختمان سازی و جدول گذاری قرار داد بطوریکه صدای همه را هم درآورد. سپس در دوره مدیریت مقیمی در منطقه آزاد ارس، گردشگری -که تخصص کاری وی محسوب میشد- محور اصلی فعالیتهای آن قرار داده شده و البته موفقیتهای خوبی نیز حاصل شد در دوره نجفی نیز تجارت ، که سابقه عمده وی در این حوزه بود، محور توسعه و فعالیتهای اصلی منطقه آزاد ارس قرار گرفت که البته وی نیز توانست در این حوزه موفقیتهای خوبی بدست آورد.

حال نیز که یک مدیر باسابقه صنعتی به مدیرعاملی این منطقه انتخاب شده، عنوان می شود که استراتژی و محور اصلی توسعه این منطقه صنعت می باشد و ارس باید به یکی از قطب های صنعتی و فعال کشور تبدیل شود که البته این ادعا هم پربیراه نیست.

هرچند ناگفته نماند که هیچ یک از این مدیران حداقل در کلام و بطور رسمی مدعی نادیده گرفتن دیگر حوزه ها نبودند ولی آنچه که در عمل و تاکنون مشاهده شده همان است که ذکر شد.

البته آنچه که در این میان نباید مورد غفلت قرار گیرد اینکه خوشبختانه منطقه آزاد ارس یک از بی نظیرترین مناطق مشابه خود نه تنها در ایران بلکه در جهان است چراکه از معدود مناطقی است که تک مزیتی نبوده و موقعیت جغرافیایی، زیرساختی و استراتژیک آن باعث شده که در چندین حوزه بخصوص حوزه گردشگری، تجاری، صنعتی و حتی حوزه هایی چون ترانزیت، مراکز دانشگاهی و کشاورزی دارای مزیتهایی در حد ممتاز باشد و اینکه مدیران مختلف استراتژهای مختلفی برای توسعه این منطقه انتخاب می کند در حقیقت ناشی از تنوع پتانسیل های برجسته آن است و هر مدیر متناسب با تخصص و سابقه کاری خود زاویه دیدشان را نسبت به این منطقه انتخاب و تنظیم می کند.

(ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که نگارنده که ۶ سال پیش جهت عضویت در هیئت مدیره این منطقه از سوی دبیر وقت شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور(مهندس صلاحی) دعوت به همکاری شده بودم طی جلسه ای مفصل با وی به تشریح همین نقطه نظرات پرداخته والبته با توجه به اشراف بنده به منطقه، اولویت اول توسعه ارس را گردشگری پیشنهاد دادم با این استدلال که هم جذابیتهای گردشگری این منطقه بسیار متنوع ، بکر، در دسترس هم برای هموطنان و هم برای کشورهای همجوار منطقه هست و هم اینکه به اذعان کارشناسان حوزه سرمایه گذاری، این حوزه نسبت به حوزه های پرخرجی مثل صنعت و… هم کم هزینه است هم بازگشت سرمایه آن سریعتر و با ریسک پایین است و هم درصد سوددهی آن بالا ارزیابی شده است. هرچند این نظرات خیلی دیر و آنهم فقط برخی شان پیاده شد!)

 ولی آنچه که در این میان غیر قابل قبول است، هدر رفتن استعدادها و فرصت طلایی توسعه منطقه آزاد ارس و توسعه کل منطقه آذربایجان است. چراکه :

 اولا، چرخش های دائمی در اولیت ها و سیاسیتهای کاری موجب سردرگمی سرمایه گذاران علاقه مند این منطقه شده و اصل تثبیت سیاستها و اولیت ها که اصل اساسی مورد توجه در امر سرمایه گذاری های کلان بخش غیردولتی و خارجی است، مورد خدشه قرار می گیرد.

 ثانیا، تغییرات مکرر رویکردهای کاری و فعالیتهای شاخه به شاخه، موجب رشد نامتوازن و نیز هدر رفتن بخشی از استعدادها به نفع استعدادهای دیگر در این منطقه پراستعداد می شود و همچنین این امر موجب افزایش حد آسیب پذیری فعالیتهای اقتصادی در برابر بحران ها می شود. 

 ثالثا، این تغییرات مکرر، موجب سردرگمی در بخش کارشناسی سازمان شده و بحث مدیریت منابع انسانی را در این سازمان به چالش می کشاند چرا که سیاست جذب و آموزش نیروی انسانی در هر سازمانی متاثر از اولویت های آن سازمان است و با این حساب مشخص نیست سیاست پرسنلی این سازمان برچه محور و سیاستی باید قرار بگیرد.

 این در شرایطی است که تغییرات اعمال شده در محدوده جغرافیایی این منطقه و توسعه غیرکارشناسی آن با وسعتی بیش از حد(براساس میزان بودجه و تناسب درآمدها با هزینه های توسعه فیزیکی) و بصورت جزیره ای، مزید علتی است در تحمیل شرایط نامطلوب و مخاطره آمیز به منطقه آزاد ارس یا همان که قرار است نگین توسعه شمال غرب و یا هم ایران شود!

لازم به ذکر است که بقائی دبیرسابق شورای هماهنگی مناطق آزاد هم چند ماه پیش با انتقاد از روند کارشناسی لازم در تعیین محدوده و تدوین استراتزی های آن گفته بود:مناطق آزادارس وانزلی بدون کارشناسی دقیق به جمع مناطق آزاداضافه شد. وی همچنین با انتقاد تلویحی ازمسئولان آذربایجان شرقی، آنان را به ضعف ارتباطات سیاسی و ناکامی در استفاده از ظرفیت بین المللی کشورهای همسایه منظقه آزاد ارس متهم کرد.

و نکته آخر اینکه، با هر بار تغییر میران ارشد در این منطقه شاهد جابجایی اتوبوسی در نیروهای رده مدیریتی و حتی نیروهای کارشناسی و بعضا هم تا حد نیروهای جزء و خدماتی! هستیم که این موضوع نیز در کنار تحمیل ناکارآمدی به سیستم موجب بی ثباتی لجام گسیخته در وضعیت نیروی انسانی و تهدید امنیت شغلی و روحیه شاغلین آن می شود(البته خوشبختانه مدیریت جدید تاکنون-دریک ماه گذشته-از این امر پرهیز کرده است) 

این وضعیت ایجاب می کند که :

۱- در تدوین و اجرای استراتژهای توسعه منطقه دقت نظر و جامعیت بیشتری به عمل آمده و عنداللزوم بازنگری و برای همیشه تثبیت شود.

۲- حداقل در این دولت که تدبیر و امید نام گرفته است، طول دوره مدیریت فراتر از یکی دو سال و در حد معقول باشد.

۳- محدوده جغرافیایی تصویب شده منطقه بازنگری کارشناسی شده و فارغ از فشارهای سیاسی بوِیژه از ناحیه برخی نمایندگان، روند توسعه فیزیکی آن مجددا مورد کارشناسی دقیق و عالمانه  قرار گیرد.

  *بابک محمدزاده علمداری

   تحلیلگر و دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت  

**********************************************************************************

/ اعتدال پرس/

 مشاور رییس جمهور و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور:  ارس صنعتی ترین منطقه آزاد کشور است 

خبر: مشاور رییس جمهور و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور گفت: منطقه آزاد ارس مستعد سرمایه گذاری در حوزه های مختلف بوده و در میان هفت منطقه آزاد ایران صنعتی ترین منطقه آزاد محسوب  می شود.

به گزارش روابط عمومی منطقه آزاد ارس، اکبر ترکان در حاشیه بازدیداز پروژه های صنعتی و سرمایه گذاری منطقه آزاد ارس، این منطقه را منطقه ای مستعد برای سرمایه گذاری خواند و افزود: ارس ظرفیت های فراوانی برای سرمایه گذاری و توسعه صنعت و تولید دارد.
ترکان همچنین از پایانه مرزی جلفا در مرز ایران – نخجوان بازید کرد و افزود: باید بتوانیم از اشتراکات مرزی موجود در این منطقه بهره بیشتری ببریم و بهتر است در وضعیت کنونی ناوگان حمل و نقل ریلی ارس تجدید نظر شود.
وی ادامه داد: طی گزارش های ارائه شده و بازدیدهای میدانی که انجام دادیم نکته قابل توجه و نیاز اصلی این منطقه برای جهش اقتصادی بازگشایی مسیر راه آهن جلفا به آنسوی آب ارس در جمهوری آذربایجان است و باید به طور جدی پیگیری شود.
مشاور رییس جمهور تصریح کرد: تلاش می کنیم مسیر راه آهن جلفا را به حالت قبلی خود در سه دهه قبل برسانیم و یا در صورت عدم تحقق این امر، مسیر جدیدی جایگزین نماییم.
وی افزود: ارس توسعه خوبی داشته و سرمایه گذاران خارجی متعددی در این منطقه مستعد فعالیت دارند ولی کارهای بهتری نیز می شود انجام داد و نباید به شرایط کنونی قانع بود.

اکبر ترکان با بیان اینکه آمدن آقای عرب باغی با سابقه درخشان مدیریت در صنعت کشور نقطه روشنی برای توسعه ارس خواهد بود اظهار داشت: آقای عرب باغی کارنامه درخشانی در مدیریت صنعتی در کشور بر جای گذاشته است و امیدواریم ارس نیز با همت ایشان به یکی از قطب های صنعتی و فعال کشور تبدیل شود.
دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور خاطرنشان کرد: محور فعالیت های منطقه آزاد ارس بر پایه صنعت و صادرات است و این به معنی تعطیلی سایر حوزه ها نیست و باید پر رونق تر از قبل انجام شود.
وی افزود: ارس در حوزه گردشگری نیز استعداد خوبی دارد و امیدواریم در عید امسال با ایجاد جذابیت های بیشتر شاهد استقبال گسترده تر از این منطقه باشیم.
وی بر لزوم بهره مندی از مزیت های گردشگری ارس تاکید کرد و گفت: لازم است در کنار تورهای گردشگری، برنامه ریزی برای جذب سرمایه گذاران با وجود استعداد فراوان این منطقه با جلب سرمایه گذاران و برگزاری تورهای سرمایه گذاری در برنامه کاری این منطقه قرار گیرد.
باید تغییر را در چهره منطقه بطور ملموس ایجاد کنیم
مدیرعامل منطقه آزاد ارس در شورای معاونین این منطقه که با حضور مشاور رییس جمهور ودبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور در جلفا برگزار شد گفت: از هر راهی برای جذب سرمایه گذاری در منطقه باید استفاده کنیم.
محسن عرب باغی افزود: باید تغییر را در سطح محدوده ایجاد کنیم و همگان این تغییرات ملموس را در منطقه ببینند.
وی ادامه داد: تیم کاری سازمان منطقه آزاد ارس نیز با توان علمی مناسب آمادگی دارد تا با رویکردهای جدید اتخاذ شده، برای رشد سریع در این منطقه کوشش نماید.
گفتنی است مشاور رییس جمهور و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور طی سفر کاری یکروزه به منطقه آزاد ارس از سایت های صنعتی، تولیدی، پالایشگاهی، های تک و گردشگری منطقه آزاد ارس، سایت شهرک فرودگاهی، پروژه هتل ۴ ستاره ارس و تصفیه خانه فاضلات صنعتی منطقه و پایانه مرزی جلفا در مرز نخجوان و نیز با نثار فاتحه به روح شهیدان از مزار شهدای شهریور ۱۳۲۰ در ساحل رود ارس بازدید کرد./پایان خبر/

/ گفتنی است، منطقه آزاد ارس با مرکزیت جلفا که در شمال غرب ایران و در حاشیه رود ارس قرار گرفته‌است  براساس مصوبهٔ مجلس شورای اسلامی در ۲ شهریور ۱۳۸۲ برای شتاب بخشیدن به توسعه اقتصادی منطقه تاسیس شد.

. رود ارس، مرز کشور ایران را با کشورهای جمهوری خودمختار نخجوان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان تشکیل می‌دهد. این منطقه تجاری-صنعتی در بین دو منطقه حفاظت‌شده کیامکی و ارسباران قرار گرفته‌است. منطقه آزاد ارس در ۱۳۷ کیلومتری تبریز -که به عنوان قطب شمال غرب و دومین شهر صنعتی ایران شناخته می‌شود- واقع شده‌است.

عراضی این منطقه شامل ۹،۷۰۰ هکتار از اراضی منطقه می‌شد که براساس مصوبه هیات دولت در ۱۴ آذر ۱۳۸۷، محدوده این منطقه به ۵۱،۰۰۰ هکتار شامل بخشهایی از ۲ شهرستان جلفا و کلیبر افزایش یافت. این محدوده ابلاغی در بخش متصل، محدوده اصلی را از ۹،۷۰۰ هکتار به ۲۰،۵۰۰ هکتار افزایش داده است و در ۳ بخش منفصل نیز قسمتی از شهرستان کلیبر به وسعت ۲۴،۰۰۰ هکتار (موسوم به قلی بیگ‌لو) و اراضی اطراف سد خداآفرین به وسعت ۶،۱۰۰ هکتار و محدوده گمرک نوردوز (مرز ایران با ارمنستان) به وسعت ۲۴۰ هکتار جمعاً به وسعت ۵۱،۰۰۰ هکتار کل محدوده منطقه آزاد ارس را تشکیل می‌دهد.